Vapur Donatanları ve Gemi Acenteleri Derneği 122. yaşa ulaşıyor.

Vapur Donatanları ve Gemi Acenteleri Derneği
122 yaşa ulaşıyor.
Yazan: Osman Öndeş
 
Vapur Donatanları ve Acenteleri  Derneği 6 Kasım 1902 tarihinde kurulmuştur.
Demektir ki,  6 Kasım 2024’de 122.ci yılını kutlayacaktır.

2010 yılı  sonbaharı   olacak.. Vapur Donatanları ve Acenteleri Derneği genel merkezi artık  Salıpazarı hizasında Cihangir’e çıkan merdivenlerden sonra sağdaki Kılıç Ail Paşa Mahallesi  İlyas Çelebi Sokak’ta olan eski bir İstanbul evini yenilemiş ve bu adrese taşınmıştı.
Bu sokağa ulaşıldığında; sağ köşede Başaran Ulusoy’un eski İstanbul ev anlayışının nadide eseri olan konağı ile bu sokağa başlardınız. Biraz ileride sağda  ahşap görünümlü  hayran olunacak diğer bir yapı ise Vapur Donatanları ve Acenteleri Derneği Genel Merkezi binası idi.

 İlyas Çelebi Sokak’taki Başaran Ulusoy Konağı.

O sırada Yönetim Kurulu Başkanı  Ruhi Duman’ın, Deniz Ticaret Odası’nda yayınlanmaya başlayan eserlerimden hareketle, Vapur Donatanları ve Acenteleri Tarihi konusundaki çalışmalarımı  olumlu karşıladığını gördüm. Bu eserim konusunda kendisiyle daha yakın görüşmeler yapıyordum. Hatta bir öneride de bulundum. Ruhi Duman, Vapur  Donatanları ve Acenteleri Derneği’nin kuruluşunun 102’inci yılında Ertuğrul Zekai Ökte’nin proje danışmanı olduğu ve Tülay Duran imzasını taşıyan “Türk Denizciliği ve Deniz Ticareti Kaynakları” başlıklı bir eserin yayınlanmasını tercih etmişti.
Ertuğrul Zekai Ökte “Belgelerle Türk Tarihi” başlıklı ve tamamıyla belgelere dayalı bir dergi yayınlardı. Adresi Cağaloğlu’nda idi ve editörlüğünü  Tülay Duran yapardı. Çok yakın dostluklarımız vardı ve benim bazı makalelerim de bu dergide neşredilmiştir.
Atatürk Araştırma Merkezi kurucularından olan Tülay Duran Hanım ileriki yıllarda Prof.Dr. olarak da akademik unvana sahip olacaktır.
Sanıyorum Ruhi Duman  ile Rotary Kulüp’ten de dostlukları vardı. Böylece değerli akademisyen Tülay Duran imzasıyla “Türk Denizciliği ve Deniz Ticareti Kaynakları” başlıklı bir eser kazandırılmış oldu. Fakat, 6 Kasım 1902’de resmen kurulmuş ve Türkiye Cumhuriyeti’ne intikalde en eski mesleki örgüt olan Vapur Donatanları ve Acenteleri Derneği’nin tarihi konusunda henüz bir çalışma yapılmamıştı.

Vapur ,donatanları ve Acenteleri Derneği’nin İlyas Çelebi Sokak’taki genel merkez binası.

Ruhi Duman, Vapur  Donatanları ve Acenteleri Derneği’nin kuruluşunun 102’inci yılında Ertuğrul Zekai Ökte’nin proje danışmanı olduğu ve Tülay Duran imzasını taşıyan “Türk Denizciliği ve Deniz Ticareti Kaynakları” başlıklı bir eserin yayınlanmasını tercih etmişti.
Ertuğrul Zekai Ökte “Belgelerle Türk Tarihi” başlıklı ve tamamıyla belgelere dayalı bir dergi yayınlardı. Adresi Cağaloğlu’nda idi ve editörlüğünü  Tülay Duran yapardı. Çok yakın dostluklarımız vardı ve benim bazı makalelerim de bu dergide neşredilmiştir.
Atatürk Araştırma Merkezi kurucularından olan Tülay Duran Hanım ileriki yıllarda Prof.Dr. olarak da akademik unvana sahip olacaktır.
Sanıyorum Ruhi Duman  ile Rotary Kulüp’ten de dostlukları vardı. Böylece değerli akademisyen Tülay Duran imzasıyla “Türk Denizciliği ve Deniz Ticareti Kaynakları” başlıklı bir eser kazandırılmış oldu. Fakat, 6 Kasım 1902’de resmen kurulmuş ve Türkiye Cumhuriyeti’ne intikalde en eski mesleki örgüt olan Vapur Donatanları ve Acenteleri Derneği’nin tarihi konusunda henüz bir çalışma yapılmamıştı.
Ben vapur donatanları ve gemi acenteleri tarihi konusunda çalışma yapıyordum.
İlgilenmesini dikkate alarak; her tamamladığım taslak metni Ruhi Duman’a götürürdüm. Eksik olduğunu ifade eder ve özellikle İstanbul Limanı konusunda muhtelif önerilerde bulunurdu. Ayrıca muhtelif kültür konularında VDA portalında aylık yazılar yazardı.
Zamanla ve sabırla her eksik olan ne ise üzerinde belge çalışmaları yaptım. Taslak kitabı her seferinde son haliyle bastırttım ve ciltlettirdim. Kararlaştırdığımız gün Kılıçali Paşa İlyas Çelebi Sokak’taki VDA Genel Merkezi’ne gittim.
Ruhi Duman taslak kitabı okuyacağını belirtti ve birsüre sonra beni yine davet etti..
Gittim… “Olmamış!” dedi.
Son derece şaşırdım ve haliyle üzüldüm.
Özellikle İstanbul Limanı konusunda Tarih Vakfı Yurt Yayınlarından olan Wolfgang Müller-Wiener’in “Bizans’tan Osmanlı’ya İstanbul Limanı” başlıklı eserine büyük önem veriyordu. Zaman zaman bu eser kaynaklı olarak  VDA’da bu konuda yazıları da yayınlanırdı.

Kış ayları idi.. Bana yönetim kurulu üyeleri için ayrı ciltler hazırlatmamı ve bunları yönetim kurulu üyelerine vereceğini söyledi.
Evim Kartal’da idi! Çalışmalarım artık bilgisayar ortamında 400 sayfayı aşar olmuştu.. Elimdeki USB ile kopyaları yapacak olan firmaya gittim. Kopyayı kaydetti ve sekiz ayrı cilt hazırlamasını istedim. Birkaç gün sonra kopya ciltler hazırdı.
Öylesine ağır, halde toplamı 12-14 kg. olan bu ciltleri, önce Kartal metrosuna kadar götürdüm ve  oradan  metro ile  Karaköy’e ve oradan da  Salıpazarı’na kadar bin zahmetle taşıdım.
Asıl mesele Kılıçali Paşa Mahallesi, İlyas Çelebi Sokağa çıkan  merdivenleri tırmanmaktaydı…
Zaten yokuşu biraz daha çıktığınızda Cihangir’e ulaşıyordunuz. O yıllarda eklediğim fotoğraftaki gibi merdivenler boyalı değildi..
Kılıçali Paşa Mahallesi, İlyas Çelebi Sokağı’na tırmanan merdivenleri tırmandığımda soluk almak için tam karşıda olan Ahmet Efendi Çeşmesi’nde (H.1146- M.1733-1734) biraz duraklardım. Kesme taştan klâsik biçimli bu çeşmenin bakımsız hali beni üzerdi.

 
Kılıçali Paşa Mahallesi, İlyas Çelebi Sokağı’na tırmanan  merdivenler boyanmış bir halde…Ben boyalı halini hatırlamıyorum…

Yine böyle günlerden birinde, arada soluklanarak  merdivenleri tırmandım…
Nihayet VDA Genel Merkezi’nde idim.
Ruhi Duman bunları bırakmamı söyledi..
Yönetim Kurulu üyeleri okuyacak ve  görüş belirteceklerdi.  
Hepsi bukadar… Yine geri döndüm..
Bunları hep kendi maddi imkanlarımla yapıyordum!
Aradan hayli bir zaman geçti.. Nedense bukez feci yağmur sağanağı  altında davet ettiği gün VDA’da idim.  Beni  üyelerden Andrea Vermez ile  üst katta bir salona davet ettiler. Küçük bir masa etrafında oturduk.. Yıllardır tanıştığımız dostlarımdılar ayni zamanda…
Bekledim..
Ruhi Duman “Ihh.. Olmamış!” dedi.
Andrea Vermez “İstanbul’da çok Rum gemi acentesi vardı.. Onlar yok…” dedi..
Sessizlik oldu..
Ruhi Duman; “Kabul edilemez..” dedi.
Durdu; “Yayınlamayacağız!” dedi.
Ayağa kalktım. Bana üyeler için hazırlattığım onca ciltleri verdiler… Plastik bir torbaya konulmuştu..
Kapıya geldim.. Müthiş yağmur yağıyordu.
Şemsiyemi açtım..
Ben şimdi Kartal’a kadar nasıl gidecektim..
Bu anlattıklarım içimde derin bir üzüntü olarak kalmıştır..
Bana nice külfetlere mâl olan o ciltleri yolda bir çöp bidonuna attım.
Sadece bir cilt kalmıştı..!

Chambre Maritime Des Compagnies De Navigation Etrangeres Constantinople
                             1902 ve 1912 Kuruluş ve Genel Kurul Raporları-VDA Arşivi.

Recep Düzgit Yönetim Kurulu Başkanı seçilmişti.

Aradan bir yıl  gibi hayli zaman geçti.
Recep Düzgit VDA Yönetim Kurulu Başkanı seçilmişti. Birgün bana telefon etti; “Osman ağabey, senin VDA Tarihi hakkında bir çalışman vardı. Biz onu yayınlayacağız” diyordu.
Şaşırdım..
Bu eser neşredildi ise VDA Yönetim Kurulu Başkanı Recep Düzgit ve Yönetim Kurulu’ndaki üye arkadaşlarının mesleklerinin mazisine olan saygısı sayesinde olmuştur.

“Vapur Donatanları ve Acenteleri Tarihi” başlıklı eserim   2013 yılında yayınladı. O Sene Vapur Donatanları ve Acenteleri Derneği kuruluşunun  111.ci yılı kutluyordu.
Herşeye rağmen Andrea Vermez’in eksik olarak gördüğü İstanbul’daki Rum vapur donatanları ve acenteleri kimlerdi diye de çok dikkatli araştırmalar yapmışımdır... Bu alanda hakim olanların hemen hepsi sadece İngiliz, Fransız, Maltalı, Hırvat, İtalyan, Hollandalı, Alman gibi levantenlerdi! Canacaris, Zervoudakis, Navris, Minokalis gibi ancenteleri hakkında tespit edilen kaynakları da esere eklemişimdir. Bu isimler arasında Canacaris hakkında enfazla bilgiyi Aldo Campaner anlatmıştır.

Recep Düzgit bu eserin  yeniden şekil bulmasında hep  öneriler getirdi ve yardımcı oldu. Kaptan Metin Leblebicioğlu’nun anısına saygı ile ayrı sayfalar yapıldı.
Eser yayına hazır hale geldiğinde yazdığı Önsöz’de şöyle diyordu; “Deniz Ticareti, denizlerin sağladığı kolay, ucuz ve güvenli taşıma imkanlarından yararlanarak bir kıyıdan, diğerine mal taşınması ve mal mübadelesi esasıyla başlamış ve bu olgu, zaman içinde yük taşıması ticaretine dönüşmüştür.
Bu ticaretin taşıma amacına “Gemi” adı verilmiş, geminin hukuki bir varlık, bir işletme olması, gemide çalışanların, taşınan yolcu ve yükün güven altına alınarak, taşımanın gerçekleştirilmesi sırasında da taşıyana önemli görev ve sorumluluklar getirilmiştir.
Coğrafi konum itibariyle taşıyanın yabancı ülke limanlarına gönderdiği gemisini, gittiği limanda görev ve sorumluluğunu üstlenen, işlerini yönlendiren, hal ve menfaatlerini koruyan kişi ve kuruluşlara “Gemi Acentesi” denmektedir.
Gemi Acenteleri, deniz taşıt ve araçları ile yolcu ve yük taşımalarında gemi sahibi, kaptanı, işleticisi ve / veya kiracısı nam ve hesabına üçüncü kişi ve kuruluşlara karşı hak ve menfaatlerini, tayin edilen bölge içinde koruyan ve bunun karşılığında ücret alan kişi ve kuruluşlardır.
Ülkemizde Gemi Acentelerini bir çatı altına getiren en eski topluluk olan Vapur Donatanları ve Acenteleri Derneği, 6 Kasım 1902 tarihinde 28 üyenin birleşmesiyle, “Chambre Maritime Des Compagnies de Navigation Etrangers Constantinople” o zamanki Türkçesiyle “Ecnebi Seyr-i Sefain Kumpanyaları Dersaadet Bahriye Odası” olarak İstanbul-Galata’da kurulmuştur.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde kurulan ve Cumhuriyet döneminde faaliyetlerini sürdürerek günümüze kadar gelen bu meslek kuruluşu yüz yılı aşkın süre içinde çok zengin bir kültüre sahip olmuş, gerek ulusal gerekse uluslararası alanda seçkin ve saygı duyulan bir kurum haline gelmiştir.
Türkiye Cumhuriyeti’nin gelişmesinde, denizciliğin önemli bir yönünü oluşturan yük ve yolcu taşımacılığının büyük rol oynadığı bilinmekte ancak denizcilik kaynaklarının yeterince araştırılmadığı görülmektedir.
Derneğimiz, bir toplumun varlığını koruyup devam ettirebilmesinin önkoşulu olarak geçmişine sahip çıkmanın önemini idrak etmiş, ülkemizin gelişmesinde rol üstlenen ve tarihin sayfalarında yerlerini almış olan gemi acentelerini çıkartarak ecdadımıza saygıyı ilke edinmiş ve geçmişteki kültürümüzü bugünlere taşımanın yollarını aramıştır.
Vapur Donatanları ve Acenteleri Derneği’nin tarihini o topluluktan birinin anlatması elbette deniz kültürü konusunda denizcilik sektörüne güven verir. Deniz ticaret tarihi üzerinde uzun yıllardır çalışmalarıyla tanıdığımız araştırmacı yazar Osman Öndeş’in meydana getirdiği bu eser, Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e dek deniz esnafı hakkında XIX. Ve XX. Yüzyıllara ışık tutan ilk kaynak eser olmaktadır.
Bu eserle, mesleğimize ait kültürel ve tarihi bir boşluğu doldurduğumuza inanıyoruz.
Recep DÜZGİT – Yönetim Kurulu Başkanı
Vapur Donatanları ve Acenteleri Derneği”
                                       

Kısa tarihçe
Vapur Donatanları ve Acenteleri Derneği 13 Ekim 2009 tarihinde yaptığı Yönetim Kurulu toplantısında, bugüne kadar Yönetim Kurullarında görev almış, hayatta olan tüm başkan ve üyelerini davet ederek geçmişiyle bütünleşmiş ve Genel kurul toplantısına Derneğin 32 yıl Başkanlığını yapmış olan Gemi Acenteliği mesleğinin duayenlerinden Kaptan Metin Leblebicioğlu başkanlık etmişti. Bu eserin ilk fotoğrafı da o genel kurula katılan tüm üyelerin yeraldığı fotoğraf oldu. Vapur Donatanları ve Acenteleri ekonomik, ticari ve sosyal - kültürel yaşamda çok temel işlevlere sahip bir toplum olmalarına rağmen, bu meslek alanıyla ilgili araştırmayı 1998 yılında başlamıştım. Aradan geçen yıllar içersinde sürdürdüğüm çalışmalarla XIX. ve XX. Yüzyıl Deniz Esnafı diye tanımlayacağım Vapur Donatanları ve Acentelerinin tarihini çok daha ayrıntılı çalışmanın ürünü olarak, daha kapsamlı hale getirdim. Bu eser, asırlardır var olan bir ticarî sektörün hayranlıkla izlenecek belgelerinden meydana getirilmiştir. Vapur Donatanları ve Acentelerinin başlangıç dönemleri özellikle İstanbul ve İzmir’e yerleşmiş Avrupalı göçmenlerin kurdukları şirketlerden oluşmuştur. Kültürel kavramda levanten olarak tanınan Avrupalı göçmenler, ağırlıklı olarak bu sektörün ticaret toplumunu meydana getirmekteydiler. Maziye intikâl eden her olay, bir tarih sayfasındaki yerini alırken, insana daha da güzel görünmüştür. Buna geçmişe özlem deniliyor. Hepimiz er geç buralardan gideceğiz. Yazılanlar ise, kalıcıdırlar. Tüm dünya limanlarında olduğu gibi, Türkiye’de de Vapur Donatanları ve Acenteleri gemilerle, limanlarla birlikte doğdular. Onlar hep gemilere, gemilerle ve limanlarla ilgili her ticarî faaliyete hizmet verdiler. Yarattıkları hizmet önce özveriydi, yasal sorumluluktu ve meslekî saygıydı. Osmanlı İmparatorluğu devrinden gelerek, bir asırdan fazla olan bir maziye doğru yol alan Vapur Donatanları ve Acenteleri Derneği, son derece köklü ve seçkin meslek toplumunun biraraya geldiği bir meslek odası olarak yaşama devam etmekte. Son yüzyıl boyunca örgütleşen deniz acentelerinin 2002 yılında bir asırlık mazisini yıldönümünü kutlamak bugünün kuşağına nasip olmuştur. Bana gelince, böylesine muazzam bir konuyu incelemeyi araştırmacı yazar kimliğimle üstlendim. Bu eseri tasarımlarken maziden günümüze dek bazı örnekleri seçerek çalışmalar yaptım. Çalışmalarım sırasında son derece zengin bir sosyal toplum tarihiyle karşılaştığımı gördüm. O zaman araştırmalarımı daha da kapsamlı şekilde belgelere yönelerek, temelde limanlardaki ticaret yaşamının bireyleri olan gemi acentelerinden da ötelere yayarak, onlarla ticaret ilişkileri olan diğer meslek dallarına doğru genişlettim. Bu nedenledir ki, aile ve meslek yaşamlarını iki yüzyılın gerisinden ele alarak bugünlere gelmeye çalıştım. Bu yıllar boyunca eğer yeni bir belge ve bilgi bulduysam, esere ilave ederek zaman zaman çalışmalarıma devam ettim. Birbaşka eksikliğe de değinmek isterim; Araştırmacı eserlerde XIX. Yüzyıl ikinci yarısından itibaren Osmanlı Türkiyesi’nin ve hatta Cumhuriyet Türkiyesi’nin ilk yıllarında Vapur Donatanları ve Acenteleri tarafından kurulmuş olan deniz ticaret odaları hakkında kapsamlı bir kayda rastlanılmadığı gibi, hatta hiçbir değinme bile mevcut değildir.

XIX. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren Vapur Donatanları ve Acenteleri olarak çok temel ticari bir denizcilik işlevini üstlenen çoğunluk Avrupalı göçmen tüccarlar meslekî faaliyetlerini Galata-Tophane ve kısmen de Sirkeci üçgeninde icra ederken hepsinin bir aile yaşamı vardı. Kimi Boğaz’da, bazıları Moda’da, fakat çoğunluğu Beyoğlu çevresinde yaşıyorlardı. İzmir’li Levantenlerin vazgeçemediği semtler ise Bornova ve Buca’ydı.
Osmanlı İmparatorluğu’nda Gemi acentelerinin meydana getirdiği sosyal ve ticarî toplumun aile kökleri; özellikle İngiltere, Fransa, İtalya, Hollanda, Almanya başta olmak üzere muhtelif ülkelerden Osmanlı Türkiyesi’ne göçlerle meydana geldiği gibi, birkısmının kökleri, Beyrut gibi artık Türkiye toprakları dışında kalmış liman kentlerinden veya Halep, Şam gibi kentlerden özellikle İskenderun’a ve Mersin’e uzanmaktadır.

Yaşam nasıl bir değişim meydana getirmişse, Vapur Donatanları ve Acentelerini saptayabildiğim fotoğraflarıyla da anlatmaya özen gösterdim. Böylece Osmanlı İmparatorluğu’nun liman kentlerini dolaşarak dizelediğim bu belgesel eser tüm ögeleriyle, insanların yaşamlarına ait anıları dahi seyretmemize olanak sağlamaktadır. Eseri okuyanlar sayfalar ilerledikçe, insan manzaralarının kökleriyle birlikte nasıl değişime uğradığına tanık olacaklardır. Osmanlı İmparatorluğu nice uluslardan insanlara vatan olmuştur, alın yazısı olmuştur. Lehli, Hırvat, Fransız, Alman, İtalyan, İngiliz, Hollandalı, Maltalı ve daha nicelerini bu topraklar üzerinde buluşturan nedenler, hep daha iyi bir yaşam arayışının ardındaki alın yazısıdır. Bu eserimle ben daha derinlere giderek iki asra yakın insan manzaralarını sergilemeye özen gösterdim.

 
Gemi acenteleri olmadan deniz esnaflığı olamazdı. Evrensel değişimin kaçınılmaz gizeminde son deniz esnafının izlerini bulmak isterseniz, vapur acentelerinin tarihini anlatan bu eserle kocaman bir perdeyi aralayabilirsiniz. Osmanlı İmparatorluğu’nun XIX. yüzyılının başından buyana loncalaşarak etkin bir ticarî toplum yaratmış olan deniz esnafı hakkında yapmış olduğum araştırma, bütünüyle çok ayrı bir özellik taşımaktadır. Zira bu eser konusunda Türkiye’de bir ilki meydana getirmektedir ve benden önce vapur donatanları ve acenteleri konusunda bu içerikte, derinlikte veya benzer olabilecek bir bütünlükte herhangibir araştırma yapıldığı görülmemiştir. Bu husus, çok ciddi ve düşünülmesi gereken bir kültürel boşluktu.
Şu hususu da işaret etmek isterim; Bu eser tümüyle XIX.’u ve XX. Yüzyıl başlarını kapsayan süreçteki vapur donatanları ve acenteleri merkezindeki tarihi incelemektedir. Vapur Donatanları ve Acenteleri tarihinin dışında kalan, fakat onlarla beraber değişim ve etkileşim gösteren, örneğin Osmanlı piyasasındaki veya başka ülkelerdeki tüccarlarla olan ilişkilerini, deniz hukuk mahkemelerini, posta vapurlarıyla mektup gönderilmesi gibi nice ikinci derecede kalmış, ama herbiri kendi özünde son derece önemsenmesi gereken konuları akademik tezlerden, bildirilerden yararlanarak özetler halinde esere ilave ettim.
Şaşırtıcı gelmesin; bir gemi acentesinin önemini göstermesi bakımından yazacağım husus bir gerçeği yansıtmaktadır; Osmanlı’da bir mektup bir gemi acentesinin mührü zarfa basılmış olmadıkça gönderilemezdi. Vapur Donatanı ve Acentesi olan hemen her esnaf, aynı zamanda ithalat ve ihracat yapan tüccardı, birçoğu madenciydi, bazıları pamuk, incir, üzüm işleri yapmaktaydılar. Limanlarda, demiryolu işletmelerinde sermayedar olarak onların da isimlerine rastlanırdı.
Bu eserde görüntülenen fotoğrafların bazıları, geçmiş yıllarda yayınladığım makalelerimde veya bağlantılı haberlerde yeralmışsa da, birçok fotoğraf ilkkez günışığına çıkmıştır. Bu fotoğraflar, Türkiye’de ticaret dünyası için olduğu kadar, kültür ve hatta sanat yaşamı açısından da birer kaynak meydana getirmektedirler.

Sahildar kentlerin Ticaret Odaları, Vapur Donatanları ve Acenteleri ile ayrılmaz bir bütünlük içersindeydiler. Ancak hiçbir Ticaret Odası bugüne dek “Osmanlı’da Deniz Esnafı” konusunda bir eser neşretmemiştir. Oysa deniz esnafı olmadan bir malın gemilerden boşaltılmasına veya yüklenmesine, bir yerden bir başka yere nakledilmesine imkan yoktur! Bu eser, Vapur Donatanları ve Acenteleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Recep Düzgit ve yönetim kurulu arkadaşlarının ortak kararlarıyla hayat bulmuştur. Böylesine bir eserin gerçekleşmesine imkan sağlamalarından dolayı kendilerine teşekkür ediyorum.

 
Geçen yıllar içersinde birçok dost ismi fâni âlemden yolcu ettik. Artık onların anılarını dinlemek şansımız yok. Aileleri albümleri, belgeleri muhafaza ediyor mu, bilemiyorum. Keşke bu belgeler ve fotoğraflar Vapur Donatanları ve Acenteleri Derneği’nin arşiv kayıtlarına armağan edilse, kopyaları alınabilse ve çok önemli kitaplığına dahil olsalar. Bir devir kapanmadan o muhterem kişilerle saatlerce ve bazen defalarca konuşmuş olmaktan, anılarını, tanıklıklarını kaydetmekten dolayı kendimi mutlu ve şanslı sayıyorum. Yine de, İngiltere Nottingham’da olan Levantine Heritage Tarih Araştırmaları grubu adına çok değerli araştırmacı Craig Encer tarafından benden bu eserin bazı bölümleri rica edildi. İngilizceye çevrilmiş olan bu kısımlar çevirisi tamamlandıkça, halen www.levantineharitage sayfasından ismim verilerek yayınlanmakta ve uluslararası anlamda araştırmacılara yolgösterici bilgi kaynağı olmaktadır.
Unutulmamalıdır ki, Türkiye’de Deniz Ticaret Odası’nı ilk kuranlar Vapur Donatanları ve Acenteleri olmuştur.
 

Vapur Donatanları ve Acenteleri Tarihi başlıklı eserimi okumak isteyenler, VDA sitesinde “Tarihçe” kısmını açtıklarında kitabı PDF olarak karşılarında bulacaklardır.

6 Kasım 1902 yılında kurulduğunda adı ; “Chambre Maritime Des Compagnies de Navigation Etrangers Constantinople” idi ve yönetim kurulu üyeleri; Başkan - Charles Déchaud,Başkan Yardımcısı - M. Barboro, Başkan Yardımcısı - M.Petcheneff, Genel Sekreter - A.Seymery, Sayman - Alfred C. Silley, Üyeler; Bogdan De Jucovich,A.C. Sfezzo ,D.A. Mango, Spas. Antonoff,Timothée Reboul, Theo N.Curmissi   idi.

Ayrı bir belge çalışması yapmıştım. 1911 yılından başlayarak Osmanlı Türkiyesi’ndeki ekonominin temel taşları olan insan unsurundan örnekler vermek isterim; İstanbul’da kurulu, Fransız, İngiliz, İtalyan, Alman ve Amerikan Ticaret Odaları birbirleriyle görünmez bir rekabet içerisindeydiler.
Türkler sadece asker olur, cepheden cepheye koşar, şehit olur,
ya da seneler sonrasında gazi olarak evine dönebilirdi. Onun içindir ki; 1911 yılında kayıtlı olan birkısım vapur donatanı ve gemi acentesinin ve sahipleri; Victor Algrenti, Sirkeci Yeni Han’da, Donizetti Brazzafolli (Lloyd Triestino), Mumhane Cad., Galata’da, Albert Cabaud (Theo N. Curmasi’den sonra) White Star, White Star Dominion & Co. Ltd., Hovagimyan Han  Rıhtım Caddesi, Karaköy’de, Luca Dabcovich, Dabcovich & Co., Eski Lloyd Han, Galata’da, John Albert Galani, Merkez Rıhtım Han, Galata’da, Intercontinantale Co. Ltd., Seyr-i Sefain Han, Galata’da,  Edward La Fontaine, La Fontaine & Sons, Alalemci Han, Galata’da, Nahum & Gormezano, Büyük Kınacıyan Han No. 41, Galata’da, Laurent Reboul, Galata’da, The Turkish American Shipping & Trading Co., Hayri Araboğlu & Co, Arabyan Hanı, VI, Galata’da, C. Vuccino & G. Vuccino, Vuccino C & G, Cité Français, Galata Rıhtım Caddesinde,  James Whittall, Vitol Han’da, Gabriel Couteaux- Galata Kuto Han’da  idi.

1928 yılı kayıtlı üyeleri listesi
Cemiyet 1928 tarihi itibarıyla kayıtlı olan 38 üyesini sıra numarasıyla, “Vapur Kumpanyasının ismi”, “İstanbul’daki Acentesi”, “Adresi” ve “Telefon Numarası” başlıkları altında vermiştir.
Bu liste, arşivdeki kaydına sadık kalınarak şöyledir;
1. Adriyas Navigation Companie Societe Anonim de Trantion (Entre Continantal), Galata, Çinili Rıhtım Han Beyoğlu, Tel. 1294.
2. Bulgar Vapur Kumpanyası, Teodor Englov, Galata, Maritim Han Beyoğlu, Tel. 2779.
3. Bayron Stimship Companie, Monsieur Siskides, Galata, Çinili Han Beyoğlu, Tel. 2612.
4. Cunard Line, Walter Seager Kumpanyası, Galata, Merkez Rıhtım Han Beyoğlu, Tel. 652.
5. Araman Dep., Laurent Reboul ve Şürekâsı, Galata, Memaliki Şarkiye Fransız Bankası, Beyoğlu, Tel. 203.
6. Deutsche Levant Linie, Laster Zilbermann ve Şürekâsı, Galata, Hovagimyan Han Beyoğlu, Tel. 641 7. Ellerman Ltd.Monsieur Ceyms Richard La Fontain, Galata, Mehmet Ali Paşa Han Beyoğlu, Tel. 479. 8. Ellerman Vilson Comp.Ltd., Gilferit Vooker Companie, Galata, Çinili Rıhtım Han Beyoğlu, Tel. 2220
9. Etoile Romen AŞ, Monsieur Vooker Companie, Galata, Tapta Han Beyoğlu, Tel. 952.
10. Export Steamship Corp., Hayri Araboğlu ve Şükerâsı, Galata, Arapyan Han Beyoğlu,
Tel. 1930.
11. Ship Faber Kumpanyası, Lourent Reboul ve Şürekâsı, Galata, Memaliki Şarkiye Fransız Bankası, Beyoğlu, Tel. 203/1704.
12. Kuyumcıyan Asi Compagnie Ltd., Cazes ve Şürekâsı, Galata, Çinili Han Beyoğlu, Tel. 3264.
13. Fresin Kumpanyası, Van Der Zee, Galata, Hüdavendigar Han Beyoğlu, Tel. 3210.
14. Furness Kumpanyası, Van Der Zee, Galata, Hüdavendigar Han Beyoğlu, Tel. 3210.
15. Société İtalyan adi Servici Marittimi, Monsieur Fonzi, Galata, Merkez, Rıhtım Han Beyoğlu, Tel. 770.
16. Hidivial Mail Line, Gilchrist Wolker Compagnie., Galata, Çinili Han Beyoğlu, Tel.2220/632.
17. Lloyd Triestino, Monsieur Brazes Efoli, Galata, Mumhane Cad., Beyoğlu, Tel. 2127.
18. Messagerie Maritimes, Laourent Reboul ve Şürekâsı, Galata, Memaliki Şarkiye Fransız Bankası, Beyoğlu, Tel. 203/1704.
19. Moss Line Compagnie, Monsieur Jonathan Walker Whittall, İstanbul, Eminönü Sansaryan Han, Tel. 2700.
20. Navigationi Liberya Triestino, Monsieur Teodoridi Biradeler, Galata, Hovagimyan Han, Beyoğlu, Tel. 2583.
21. Penpon Fosen Kayşa, Alfred Sili, Galata, Meymenetli Han. Tel. Beyoğlu, Tel.2316.
22. Oceana (Société Anonime Armanti), Monsieur Paşkovich, Volker Olyeye Kumpanyası, Galata, Eski Lloyd Han, Beyoğlu, Tel.-
23. Olyeye Line Ltd., Olyoye Kumpanyası, Galata, Çinili Rıhtım Han No.2, Beyoğlu, Tel.1406.
24. Papayani Line, Doros Biraderler, Galata, Çinili Rıhtım Han No.10, Beyoğlu, Tel.830.
25. Paquet Kumpanyası, Laourent Reboul ve Şürekâsı, Galata, Memaliki Şarkiye Fransız Bankası, Beyoğlu, Tel. 203/1704.
26. Rohling Manzel Compagnie., Dabcovich ve Şürekâsı, Galata, Eski Lloyd Han, Beyoğlu, Tel. 2274. 27. Compagnie Royal De Erlandez, Foscolo Mango ve Şürekâsı, Galata, Çinili Rıhtım Han, Tel. 1505.
28. Romanya Vapurları Kumpanyası, Monsieur Folé, Galata Merkez Rıhtım Han., Beyoğlu, Tel: 2034.
29. Stourgaflot, Monsieur Froydenberg, Galata Merkez Rıhtım Han., Beyoğlu, Tel: 962/ 2358.
30. Sveska Orient Line., Scandnavian Transport Agensi, Galata, Arapyan Han, Beyoğlu,
Tel: 923.
31. Wicencoat And Lawrence Compagnie, Gilfred Walker Kumpanyası, Galata, Çinili Rıhtım Han, Tel. 220/632.

Mülhak Aza (Yedek Üyeler)
32. Johns And Galati, Galata, Merkez Rıhtım Han 17/19, Beyoğlu, Tel. 1794.
33. Antonio Paradofili, Galata, Nomzo Han 17/19, Beyoğlu, Tel. 1998.
34. Canacaris Acentesi, Galata Couteaux Han, Beyoğlu, Tel.1608.
35. Navris Acentesi, Galata, Merkez Rıhtım Han, Beyoğlu, Tel. 2583.
36. Chambri Acentesi, Galata, Köçeoğlu Han, Beyoğlu, Tel. 2653.
37. Joseph Modyand, Galata, Cermanya Han, Beyoğlu., Tel.683.
38. Minakolis Biraderler, Galata, Mustafapaşa Ekir Han, Beyoğlu, Tel.111.

Bu  vatanda ticarette, ekonominin her dalında hakim olanlar başkaları idi.
Bu yıllara bakarak “Bir Millet Uyanıyor”.. demiştim.
Belki şimdilerde idrak ve takdir  ediliyordur!