TEKNE ALMAK – 1 (GENEL GİRİŞ VE BÜTÇE)

TEKNE ALMAK – 1 (GENEL GİRİŞ VE BÜTÇE)

T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı 1 milyon Amatör Denizci hedefleyerek tamamen göstermelik, basit, 1 saatlik kurslar ile son derece kolay sorularla yapılan imtihan sonucunda çok küçük para (Son bildiğim 32,5 TL idi. 2021 yılında ne olduğunu bilmiyorum) karşılığında Amatör Denizci Belgeleri vermeye başladı. Pandemi bu belge dağıtma işine biraz sekte vurduyduysada, pandemiden sonra belge verilmesine devam edileceğini söylemek falcılığa girmez.

Tabii olarak ehliyetini alan bir tekne satın almak için kıpraşmaya başladı. Bakanlık belge verdiklerinin yüzmeyi bilip bilmediğini bile sormadan belgeleri verdi ama bir soruyu daha sormadı. BARINAK VAR MI?

Yani, satın aldığınız teknenizden karaya çıktığınızda nereye bağlayacaksınız? Marinaya mı, barınağa mı? Bulunduğunuz kentte bunlar var mı? Varsa marina ve barınakta yer var mı? Yer varsa yıllık kaç TL bağlama parası ödeyeceksiniz? Yada ödeyebilecek misiniz? Ne zor sualler değil mi?

Bu suallerin cevabını bulduysanız, cevaplar olumlu ise, bir tekne arayışına girdiniz demektir ve yazıyı okumaya devam edin. Olumsuz ise tekne almaktan vazgeçmişsiniz demektir. Yine de bu yazıyı okuyun. İlerde belki tekne almaya tekrar karar verebilirsiniz. Nede olsa artık sizin KAPTAN EHLİYETİNİZ var.

Ancak, bilmelisiniz ki deniz hayatı hiç kolay değildir. Üstelik, Devletimiz de bu işi Amatör Denizciler için daha da zorlaştırıyor. Özellikle BARINAK konusu en temel ve acilen çözülmesi gereken bir sorundur. Gazetemizdeki önceki yazılarımı okursanız, konu hakkında epey bir fikriniz olur. Barınak sorununu çözmek için kurulan ve benim de kurucu başkanı olduğum AdbDer – AMATÖR DENİZCİLER BARINAK DERNEĞİ bu sorunu çözmeye çalışıyor. www.adbder.orgadresinden ve Derneğin yukardaki tam ismini yazarak facebook genel sayfasını bulabilir, Derneği tanıyabilirsiniz. Madem ki artık Amatör Denizcisiniz, Derneğimize teknenizi almadan üye olabilir, ilerde tekne aldığınız zaman karşılaşacağınız barınma sorununu çözmeye çalışan Derneğe katkı sağlayabilirsiniz.

Bir tekne satın alarak denizde az ya da çok zaman geçirmek istiyorsunuz demektir. Önemli olan teknenizden ve denizden keyif almanız. Amatör Denizcilik, denizde yaşam biçimidir ve genel olarak lüks değildir. Hatta çoğu konuda mahrumiyetter. Eğer denizin size getireceği parasal giderleri karşılayacak geliriniz yoksa, denizcilik size sıkıntı verir ve keyif azaba dönüşür. Azap çekmemek için bu yazı dizisini tekne almadan okumanızı öneririm.

Denize çıkacağınız tekneniz 3 metre de olabilir, 30 metre de… Sadece kürekle hareket eden bir kayık olabilir, veya yelkenli, veya motoryat… 30 metrelik bir süper yat veya bir gulet gibi tekneleri satın alacaklar, başka deyişle kaptanı ve mürettebatı olmak zorunda olan tekneleri satın alacaklar bu yazı dizisini okumasalar da olur. Ama okurlar ise kendilerine bir katkı sağlarlar.

Bu yazı dizisindeki tavsiyeler, satın alacağı tekne kaç metre olursa olsun, tek başına veya ailesi ile birlikte, ya da arkadaşları ile denize çıkacak, kaptan ve mürettebat kendileri olacak kişiler, yani amatör ruhlu ve amatör denizciler içindir.

Bir tekne alacaksanız bazı konuları mutlaka bilmeniz gerekiyor.

1- Tekne satın almak için bütçeniz ne kadar?

2- Sıfır tekne mi, ikinci el tekne mi?

3- Satın alacağınız tekneniz ile denizde bir yıl içinde ne kadar zaman geçireceksiniz?

4- Denizde seyir yapacağınız en uzak mesafe ne kadardır?

5- Eğer evliyseniz, eşiniz bu konuda sizinle aynı fikirde mi?

6- Denize çıkmak için yeterli eğitiminiz var mı?

7- Hangi tür tekne satın almak istiyorsunuz?

8- Sizin için hangi tür tekne uygun?

9- Tekne satın alırken size kılavuz olacak bu işi bilen güvendiğiniz birisi var mı?

10- Teknenizi yaz ve kış aylarında, denizde ve karada, nerede muhafaza edeceksiniz?

11- Yukardaki 10 soru bu konuda karar vermeniz için yeterli mi?

Önce 11'inci sorunun cevabını vereyim. Koskoca bir HAYIR. 11 maddedeki sorular sadece bir giriştir. Cevabı gereken daha çok soru vardır. Ben sadece bir giriş yapıyorum. Sonra da 11'inci soru içeriğini daha sonra biraz daha açmak üzere ilk sorudan itibaren konuyu işlemeye başlayalım.

1. TEKNE SATIN ALMAK İÇİN BÜTÇENİZ NE KADAR?

Bu sorunun cevabını size bir MALİ MÜŞAVİR olarak bila bedel vereceğim. Her zaman bedava danışmanlık yapmam. Kısacası kıymetini bilin lütfen!

Bir tekne satın almak için bütçenizi kontrol edin. Peşin ne kadar para ayırabilirsiniz? Bu peşin para ile hangi tür tekneyi satın alabilirsiniz? Bunu öncelikle tesbit edin. Kredi olanaklarınızdan veya aylık gelirinizden bahsetmiyorum. Bankada veya yastık altındaki birikmiş paranızdan, yani peşin paranızdan bahsediyorum.

Tekne satın almak için kredi kullanmayın. Teknenizi cebinizdeki peşin para ile satın alın. Siz amatörsünüz ve denizden bir kazancınız olmayacak. Denize yeni bir yaşam biçimi için ve keyif almak için çıkıyorsunuz. Kredi taksitleri için kafanızı yormayın ve faiz ödemeyin. Zaten tekneniz size yeterince masraf açacak.

İDEAL BÜTÇE

Unutmayın, çok ucuza alacağınız bir kayık bile sizi denize çıkartır. Gideceğiniz yer yakın da olsa, engin denizlere açılamasanız da, bir kayık sizi denize çıkartır ve deniz her yerde denizdir.

Eğer, satın alacağınız ve kaptanlığını yapacağınız aklınızdaki tekne bir motoryat ise, yakıt masrafınız çok olacağından en ideal bütçe, cebinizdeki-bankanızdaki kuru paranızın (başka bir alanda kullanmayacağınız para) 1/10 udur. (Onda biridir). En kötü halde bile kuru paranızın 1/4 ünden (Dörtte birinden) daha fazla harcamamanız gerekir. Aksi takdirde motoryatınız ile gezerken bütçeniz zorlanacağından yeterince keyif alamayabilirsiniz.

Eğer, satın alacağınız ve kaptanlığını yapacağınız, aklınızdaki tekne bir yelkenli ise, yakıt masrafınız az olacaktır. Motorla seyir yapsanız bile yelkenlilerin motorları küçük ve yavaş olur, o oranda da az yakıt harcar. Bir yelkenli için en ideal bütçe, cebinizdeki-bankanızdaki kuru paranızın 1/4 üdür. (Dörtte biridir). En kötü halde bile kuru paranızın 1/2 sinden (Yarısından) daha fazla harcamamanız gerekir. Aksi takdirde yelkenli tekneniz ile gezerken denizin şırıltısını, yelkeninizin hışırtısını, rüzgarın üfürüğünü tam olarak hissedemez ve keyif alamayabilirsiniz. Aklınız boşalan veya boşalmış cebinizde olur.

Eğer bu oranları tutturamıyorsanız, ya tekne kiralayın, yada kendinize teknesi olan bir arkadaş bulun. Ben şahsen tekne almak isteyen çok sayıda arkadaşımı, bütçeleri yukardaki oranlara uymadığı için vazgeçirdim ve benim teknem senin teknen dedim. Şimdi denize çıkmak istediğimde, yalnız çıkmak istemiyorsam, bir telefonum ile tekneme gelecek çok sayıda arkadaşım var. Ben de mutluyum, onlarda mutlu. Zaten bir tekne, denize çıkacak denizci arkadaşlarınız yoksa ne işe yarar ki?

Tabii ideal bütçe oranları dikkate alındığında, kredi ile tekne almanın mahsurları bir kez daha ortaya çıkıyor. Satıcılar, teknelerini satmak için size kredi almanızı tavsiye edebilirler. Siz yine de beni dinleyin. Satıcılar bu tavsiyemden dolayı bana kızacaklar ama, ne yapayım ki Amatör Denizci Mali Müşavirin doğruları bunlar.

Buraya kadar satın alacağınız teknenin maliyetine değindik. Ayrıca teknenin yıllık ve değişken masrafları var. Özetle bu giderlere bir bakalım.

1- Barınma.

2- Sigorta.

3- Bakım ve onarım.

4- Bakım ve onarım için karaya çekme, denize indirme.

5- Sigortanın karşılamadığı küçük hasarlar ve arızalar.

6- Telsiz harcı.

7- Tekneyi donatma giderleri.

8- Sürpriz giderler.

Bu giderlerin en önemlisi BARINMA gideridir. Bu yazımın başında da değindim. Öyleki yıllık bağlama fiyatları bir teknenin değerinden daha fazla bile olabilir. Römork ile taşıyabildiğiniz, römork üzerinde karada muhafaza edebildiğiniz bir tekneniz var ise bu gider sizin için yoktur. Tabiki teknenizi denize indirebileceğiniz bir rampa bulunduğunuz ilçede var ise. Çoğu ilçede yok. 3 yanı denizler ile çevrili ülkemiz için bu çok büyük bir ayıp. AdbDer barınakları yaptığında bu ayıp sona erecek.

Sigorta şirketleri küçük teknelerin çoğunluğu için poliçe düzenlemiyor. Eğer teknenizi sigortalama imkanınız var ise mutlaka full kasko sigorta yaptırın. Primi biraz yüksek olur. Ama mesela tekneniz battığında ve direğinin bir karışı su üstünde olduğunda, sigorta şirketinin elinden, full kasko sayesinde “bu tekne batmamış, karaya oturmuş, ödemiyorum” deme lüksünü alırsınız. Özellikle sorumluluk sigortası önemlidir. 100.000 TL lık tekneniz bir lüks yat ile çatışır ve 1 milyon TL lık hasar verebilir. Bunu sigorta ödemelidir. Deniz her türlü kazaya açıktır. Batma, yangın, infilak. Çatışma, şimşek çakması, su altı kayaya çarpma, balinaya çarpma vs. Bir oto gibi değildir. Bu yüzden olsa gerek, sigorta şirketleri primde “hasarsızlık indirimi” yapmıyorlar. Neredeyse her yıl prim miktarınız teknenizin değerinin artışına paralel olarak artar. Ayrıca poliçenizde belli bir muafiyet yüzdesi vardır. Bu yüzdeyi aşmayan hasarları sigorta ödemez. Bu kadar miktar her zaman cebinizde olmalı.

Tekneniz bakım ister. Onarım ister. Denizin tuzlu suyu teknenizi sürekli yıpratır. Karinası özel bir zehirli boya kullanmıyorsanız her yıl zehirli boya ister. Elektronik aletlerden, mekanik aletlere kadar her şey bakım ister. Tabii bu bakım ve onarım işlerinin bir kısmını denizde yapabilirsiniz. Ama bir kısmı, özellikle şaft, pervane, su altı vanalarının değiştirilmesi, zehirli boya gibi bakım ve onarımlar için karaya çıkmanız gerekir.

Bakım ve onarım için karaya çıkma ve indirme, bakım ve onarım için karada kalma süresi için ödeyeceğiniz paralar, özellikle marinalarda fahiş. Bunu da yıllık giderlerinizin arasına koyarak teknenizi satın almadan önce mutlaka hesaplayın.

Bildiğim kadarıyla, 12 metre altındaki teknelerde telsiz zorunluluğu yok. Ama teknenizde telsiz olacaksa, bir telsiz ruhsatınız ve telsizinizi kullanmanız için operatör ehliyetiniz olması gerekiyor. Ve maalesef, telsiz harçları 2021 yılında % 500 cıvarında bir artış ile yıllık 600 TL oldu. Bunu da yıllık gider bütçenize ilave edin. Tabii birileri dava açıp bu harcı aşağı indirebilir ve inşallah bu anlamsız zam iptal edilir.

Teknenin boyutuna ve işlevine göre donatma masrafları bayağı fazladır. Olmazsa olmaz, her teknede, kayıktan süper yata kadar olması gereken can yeleğidir. Can simidinden, can salına, işaret fişeğinden, elektronik seyir aletlerine, bot ve motorundan, yangın söndürme tüplerine, kamaralardaki yatak çarşafından, tuvaletteki sabuna kadar, mutfak malzemelerinden, tabak, çatal, kaşık, bıçağa, ilk yardım malzemelerine kadar çok sayıda malzeme teknenizde olmak zorundadır. Bunların bir listesini yaparak donatma giderlerini hesaplamanız gerekir.

Tabii bir de sürpriz giderler var. Onlarda sürpriz olarak kalsın. Yazmayayım.

(DEVAM EDECEK)

Hilmi Atilla Özbank

15/01/2020