Talihsiz “Zor” Genel Yük Gemisi

Talihsiz “Zor” Genel Yük Gemisi Ortakları - Trabzon’lu Kaptan Nuri Yılmaz, E.Dz.Kur. Alb. Siret Çakır Ve Nuri Ötomer.

Dünya deniz ticareti tarihinde hangi çağa bakarsanız bakınız, baca forsu ve flaması gemisine özlem, sevda ve sevgi ifade eden bir Kalp resmi ile ifade edilmemiştir.

Nasıl bir hayal ve özlem idi ki, birkaç kuruşluk birikimlerini bir araya getirip zorlukla ve nihayet satın aldıkları genel yük gemisine “Zor” adını verdiler. Zor onların özlemi ve sevdası idi. Onun için bacasına kocaman bir Kalp resmi boyandı. Şirketin flaması da beyaz zemin üzerinde kırmızı bir kalp şekli idi.

İsveç gemilerinde staja gönderilenler; (Sağdan) Kaptan Nuri Yılmaz, Vingoland gemisinde, Naci Golland gemisinde, Zeki Vasaland gemisinde, Mustafa Kemal Henland gemisinde, Ferit de Birgoland vapurunda staj görmektedir.

Kaynak:Osman Öndeş arşivi.

Türk deniz ticaret filosunun en büyük gemisi olan 11,287 dwt’luk Mardin şeker yüküyle Pasifik’te Honolulu Adası’na varmış ve ağır bir hava yemesine rağmen, denizlerle baş edebilmiştir. Daha önceki seferlerinde Amerika’dan yüklediği tankları Formosa Adası’na götürmüştü.

Kaptan Nuri Yılmaz’ın mesleğinde son derece maharetli oluşu, ve hatta gece karanlığında tehlikeli sayılan bir limandan kılavuz almadan çıkması dışbasında hayranlıkla bahsedilmişti. 1959 yılında Necati Pehlivanzâde gemisinin süvarisi bulunuyordu. Temmuz 1959 başlarında Stockholm’de bulundukları sırada yaptığı açıklamada gemicilerin Rotterdam’da isyan başlattıklarını ve durumun biraz düzelmesine karşın Stockholm’de yeniden ayaklandıklarını belirterek; “35 senelik kaptanım. Denizlerde pek çok maceralı olaylara tanık olmuşumdur. Fakat bu seferki kadar feci bir durumla hiç karşılaşmamıştım.

Önce şikayetler İngiliz Kanalı’na geçerken başladı. Mürettebat yemek pişirmeyeceklerini söylediler. Kendilerini ikna ettim. Rotterdam Limanı’nda tahliye dört günde bitecekti. Fakat işçi postaları çok iyi çalıştılar ve bir günde limandaki tahliye tamamladı. Bunun üzerine gemiciler “Biz burada dört gezecektik” diyerek yeniden ayaklandılar. Kendilerini ikna ettim. Hatta maaşlarını bile önceden verdim. Buna rağmen gemiyi terk ettiler. Ancak iki tayfa hariç iki gün sonra diğerleri gemiye döndüler.

Yola çıktıktan sonra gemide altı sandık dolusu Amerikan sigarası olduğunu öğrendim. Kendilerine İsveç makamlarının bizi limana sokmayacaklarını, bu sigaraları deklare etmelerini veya denize atmalarını söyledim. Beni dinlemediler. Sigaraları İsveç’te satacaklarını ve kimsenin kendilerine karışamayacağını söylediler. Limana girer girmez bu malları gemi süvarisi olarak deklara ettim Gümrükçüler yaptıkları aramada gemide 80 şişe kaçak içki 40.000 paket Amerikan sigarası buldular. Bunlar da yetmezmiş gibi geceleri gemiye kadınları alıp rezalet çıkartıyorlardı.

Liman polisi bunlarla başa çıkamadığından mahalli polis gemicilerden ikisini hapsetti. Maalesef bu rezaletler İsveç gazetelerinde yer aldı ve çok zor durum meydana geldi.”demiştir.

Yüksek Denizcilik Okulu Mezunları Derneği’nin kuruluşunda yeraldı

U.S.A Marshall yardım planı çerçevesinde Amerika’dan ülkemize alınan gemileri getirmek için sefere çıkan Yüksek Denizcilik Okulu mezunlarından bir grup güverte ve makine zabitleri M/S BAKIR gemisi üçüncü seferinde Kuzey Atlantik üzerinde 7 Eylül 1947 tarihinde 36 N, 32 W mevkiinde Dernek kurma fikirlerini ortaya attılar.

Yaklaşık 23 kişilik zabitandan Gemi Kaptanı Nezihi Arda, 2. kaptan Naci Tansev, 3. Kaptan Namık Asena , 4. Kaptan Kemal Gürdal nezaretinde zabitan salonuna toplandılar.

Toplantıya katılanlardan Kpt. Namık Asena, Kpt.Nezihi Arda, Naci Tansev, Kpt Necdet Or, Kpt.Seyfi Gezer, Zeki Derinsu, Pehlivan Bedri, Zeki Kaptan , Kpt.Vahit Okan , Suat Esendal, Kpt.Hasan Tekin, Turgut Engin, Necati Sansa, Kpt.Kemal Gürdal, Selahattin Yenice, Kaptan Nuri Yılmaz, Kpt.Muhsin Abay, Nuri Eren, Yusuf Yelkenkaya, Yusuf Kaptan, Şekip Kaptan, Ali Güner, Sabri Cerensu Dernek kurulduğunda hemen üye olabileceklerini beyan ettiler ve kendi aralarında topladıkları 146.50 TL ile fon oluşturarak Derneğimizin temelini attılar.

Bu birlikteliğin sonucunda 1949 yılı Ağustos ayının ilk haftasında Yüksek Denizcilik Okulu Mezunları Derneği  kuruldu.Daha sonra okulumuzun adının değişimine bağlı olarak derneğimizin adı da İTÜ Denizcilik Fakültesi Mezunları Derneği olarak değiştirilmiştir. (Kaynak:Defamed).

Trabzon doğumlu olan Kaptan Nuri Yılmaz 1954 yılında akrabaları E.Dz.Kur.Alb. Siret Çakır ve Nuri Ötomer dahil olmak üzere satın aldıkları 1092 grt. ve 1907 yapısı genel yük gemisi “Glitt” e, “Zor” adını verdiler. Bu gemiyle ilgili olarak kurulan armatörlük şirketi “ Nuri Yılmaz ve Ortakları Koll. Şti.” idi.

Fakat ne büyük talihsizliktir ki, “Zor” gemisi Finlandiya Kasko’dan aldığı kereste yüküyle Hull’e seyrederken, Dudgeon Fener Gemisi’nin 6 Mil Batı Kuzey Batısı civarında yük kayması sonucu battı. 20 Mayıs 1955 tarihli haberde; “Dün İngiltere kıyıları açıklarında fırtına yüzünden güç duruma düşen Türk bandıralı Zor şilebinde kalan kaptan ile mürettebattan üç kişi son dakikada kurtarılmıştır. Yarmouth’daki kazazedeler binasına yerleştirilmiş olan diğer arkadaşlarının yanına gitmişlerdir. “ diye haber yeralıyordu.

21 Mayıs 1955 günkü Akşam Gazetesi’nde Zor Şilebinin battığı haberi

Haberde; “Gemi kereste yüklü olarak Kasko’dan gelmekteydi.

Ships & Shipbuilding ve Tyne Built Ships & Shipbuilding arşivinde Zor gemisinin sicil kaydı. Kaynak:Osman Öndeş

Fırtına esnasında Zor’un ilk önce anten direği kırılmış ve bu sebepten haberleşme imkanı kalmamıştır. Ateşçilerden biri makine dairesini suların  bastığını ve mürettebatın rahneyi vaktinde tespit edip tıkamaya muvaffak olamadığını söylemiştir. Gemi mürettebatından diğer altı kişi ile bir kadın yolcu dün bir İngiliz kömür gemisi tarafından kurtarılmıştır. Ancak denizin çok fırtınalı olması yüzünden diğer üç kişi ile kaptanın kurtarılması mümkün olamamıştı.”

S.S Zor- (Ex- Dykh- Tau, Ex- Ferlo, Ex- Ture, Ex- Ex- Glitt)

Merkezi Odesa’dan olan Russian Steam Navigation & Trading Co. (ROPIT) adına Hawthorn Leslie, Hebburn Tersanesi’nde 1906 - 1907 yıllarında “Dykh - Tau” adıyla inşa edildi.

Zor şilebi Dykh-Tau adıyla seyir halinde iken. Fotoğraf: Richard Cox arşivi.

26 Mart 1907’de denize indirildi ve Mayıs 1907’de hizmete girdi.

1092 grt., 597 nrt. olan geminin boyutları (597nrt, 242.4 x 35.0 x 12.7ft) idi. • 3 genişlemeli buhar kazanlı ana makinesi Ross & Duncan, Glasgow üretimiydi ve 143 nhp güç üretiyordu.

Geminin azami seyir sürati 10.5 knots’du.

1925’de Dakar merkezli “SA des Messageries Africaine”e satıldı ve “Ferlo” adı verildi.

1929’da Malmo merkezli ve T. Hillerstrom başkanlığındaki “Rederi A/B Gusten” e satıldı ve “Ture” adı verildi.

1932’de Malmo merkezli ve T. Hillerstrom başkanlığındaki “Rederi A/B Malmohus” satın aldı ve “Glitt” adı verildi.

1954’de (47 yaşında) Nuri Yılmaz ve Ortakları 1935 Deniz Harp Okulu güverte sınıfı mezunu E.Dz.Kur.Alb. Siret Çakır ve Nuri Ötomer tarafından satın alındı ve “Zor” adı verildi.

19 Mayıs 1955’de Finlandiya’nın Kaskinen - Kaskö iskelesinden yüklediği kereste yüküyle Hull’e seyrederken Dudgeon Fener Gemisi’nin 6 Mil Batı - Kuzey Batısı civarında yük kayması sonucu devrilerek battı.