Orkinos Avcılığı

Küçük Boy Orkinosların Av Şekilleri:  

 Bu boy balıklar yemli veya yemsiz takımlarla yakalanırlar. Küçük boy orkinos sürüleri; gümüş, istavrit, sardalya gibi küçük balık sürülerini zaman zaman koy ağızlarına sıkıştırırlar.

Fırlayan küçük balıklar ve martılar, sürünün nerede yemlendiğini belli eder. Av mahalline yaklaşıldığında olta beden dahil 100 m kadar denize koy verilir.

Motorla oynağa çok yaklaşmadan balıkların gidiş yönünün 120 m kadar önünden 2-3 mil süratle geçilir ve oltanın avlanmakta olan orkinoslar tarafından görülmesine çalışılır. Oynağa çok yaklaşıldığı veya üzerinden geçildiği takdirde motor sesinden ürken balıklar daha derine siner ve av olanağı kalmaz.

Balık oltaya atladığı takdirde, aniden çekmemek, 4-5 saniye yemi kapmasına ve sürüklemesine izin vermek gerekir. Bundan sonra atılacak bir tasma iğnenin balığın damağına veya çenesine saplanmasını sağlayacaktır.

Olta, motorun küpeştesine 90° dik olarak kalama vermeden çekilmeli, balık kafa atarsa veya yol isterse verilmeli ve sonra tekrar çekerek tekneye yaklaştırmalıdır.

Oltayı kullanana yardımcı olan arkadaşı yaklaşan balığı bir kakıçla tekneye alır. 5-10 kg olmasına rağmen küçük orkinoslar da çok güçlü balıklardır.

Yakalandıklarında aniden dibe dalmak isteyebildikleri gibi, şaşkınlıkla tekneye doğru da süratle yüzebilir. Tabii böyle bir durum avı daha da kolaylaştıracaktır.

Küçük Boy Orkinosların Av Takımları 

Yemli takımda istavrit, sardalya, ilarya veya gümüş balıkları kullanılır. İlarya, sardalya veya gümüş iğneye çeneden batırılıp enseden çıkarılarak takılır.

Yem canlı istavrit ise iğne, balığın ağzından sokulup galsamasından geçirip, etine batırmadan yanından deri altından geçirilerek takılır.

Yemli Küçük, Orta Boy Orkinos Takımının Hazırlanması
Takımı hazırlamak için 200 m uzunluğunda 0.70'lik misina kelebeğe (mantara) sarıldıktan sonra ucuna 3cm'lik bir fırdöndü takılır. Fırdöndünün boş gözüne 0.60'lık ve 1/2 kulaç uzunluğunda bir misina bağlanır.

Ek bedeni teşkil eden bu misina 60gr'lık bir kıstırmadan geçirildikten sonra ek bedenin diğer ucuna yine 3cm'lik bir fırdöndü takılır. Fırdöndünün boş gözüne 5 kulaç uzunluğunda 0.50'lik bir beden bağlandıktan sonra ucuna 3/0 no orkinos iğnesi takılır.

Yemsiz Küçük Boy Orkinos Takımları

Yemsiz küçük boy orkinos takımları da kaşıkla, sübye biçiminde yapay yemle veya çapari olarak hazırlanır. Bu tür takımlar Marmara'da Kapıdağ açıklarında, Çanakkale Boğazı, Ege ve Marmara denizlerinde kullanılır.

Plastik Etekli Altılı Yapay Sübyeli Takım
200m uzunluğunda 0.70'lik misina mantara sarıldıktan sonra ucuna 3cm'lik bir fırdöndü bağlanır. Fırdöndünün boş gözüne 0.60'lık, 2 karış uzunluğunda ek beden takıldıktan sonra bunun bir ucu 120gr'lık kıstırmadan geçirilip yine 3cm'lik bir fırdöndüye takılır. Bu fırdöndünün de ucuna yine 0.60'lık bir beden bağlanır, fırdöndünün bağlandığı mesafeden 70cm alınıp, ucuna yapay sübye takılmış 0.50'lik birinci köstek düğümlenip puntalanır. Köstek uzunluğu 50cm'dir.

Köstekler arasında 60'ar cm'lik aralıklar bırakılarak, beş adet daha yapay sübyeli köstekler düğümlendikten sonra bedenin ucuna 2cm bir fırdöndü bağlanıp, diğer gözüne 1 no Fransız söğüt kaşık takılır. Tekne 2 mil süratle hareket halindeyken kullanılır.

Kaşık Takımının Yapılışı
200 m uzunluğunda 0.70'lik renksiz ve sert misina kelebeğe sarıldıktan sonra ucuna 3cm'lik bir fırdöndü takılır. Fırdöndünün boş gözüne 1/2 kulaç uzunluğunda 0.60'lık bir misina bağlandıktan sonra 60gr ağırlığında bir kıstırma geçirilir ve misinanın diğer ucunada 3cm'lik bir fırdöndü takılır. Fırdöndünün boş gözüne 5 kulaç uzunluğunda 0.50'lik renksiz ve sert misina bağlanır. Bedenin ucuna 1 no söğüt yaprağı şeklinde, üçlü iğne taşıyan Fransız kaşık bağlanır.

Orkinos sürüsü su üstünde zaman zaman oynağa kalkıyor, küçük balıkları sıkıştırıyor ve su üstüne sıçratıyorsa kaşık kullanmakta fayda vardır. Kaşık yerine kullanılacak diğer bir yöntemde bedenin ucuna sübye biçiminde plastik etekli, pembe veya beyaz renkte yapay yem takmaktır. Sübyenin etekleri içinde 3/0 no iğne saklı olup beden yapay sübyenin göz bölümünün kesitindeki delikten geçirilip iğneye bağlanır. Motor hareket halindeyken olta kısa tasmalar atılarak kullanılır. Balık sürüsü bir görünüp sonra uzun süre kayboluyorsa bedenin ucuna iyice mazgallanıp civayla parlatılmış 100-120gr ağırlığında kurşundan mamul seğirtme takılır. Seğirtmede iğneyi örtecek uzunlukta kırmızı, sarı veya beyaz tüyler mevcuttur.

Her üç takımda kullanılırken olta denize beden dahil 100 m koyverilir. Sürüyü dağıtmayacak mesafe hesaplanarak önünden geçilir. Çok üstüne gidildiği takdirde motor sesinden sürü dağılır ve bir anda derinlere dalar.

Atlantik ve Pasifik'te küçük boy tonların makinesiz kamışla avı çok ilgi çekicidir. Sürünün görüldüğü av mahalline yaklaşan teknelerden denize küçük balık parçaları serpilir. Bunlar yağ oranı yüksek sardalya, hamsi gibi yem balıklarıdır.

Denize tabaka halinde yayılan bu balıkların yağları ve kokuları ton balığı sürüsünü teknelerin yanına çeker. Balıkçılar ucuna yem takılmış iğneleri ve kuvvetli misinaları olan makinesiz ve çok uzun bambudan mamul kamışları sürünün yemlendiği mahalle sarkıtırlar. Bir, iki kere salladıktan sonra oltaya atlayan ve takılan balığı maharetle havalandırıp teknenin içine atarlar. Yemlenme heyecanına kapılmış olan ton balıkları şuursuzca oltaya atladıkları için uzun süre av verirler.

Denize küçük balık parçaları atarak avlanmaya "yemleme" (chumming) diyoruz. Köpek balığı avında da et parçaları ve koyun kanı dökmek suretiyle yapılan yemleme, balıkları tekneye doğru çeker.

Küçük Boy Orkinos Çaparisi
200 m uzunluğunda 0.8O'lik renksiz ve sert misina, 200gr ağırlığındaki iki ucu fırdöndülü yumurta biçimindeki kıstırmanın boş halkasına bağlanır. Diğer halkasına ise 0.70'lik beden bağlanıp 1 kulaç mesafe alındıktan sonra 2 karış uzunluğunda 0.60'lık birinci köstek düğümlenip puntalanır. Birinci köstekle ikinci köstek arasında en az 60cm'lik mesafe bırakılıp ikinci köstek de düğümlenir. Yirmi beş-otuz köstek tamamlanıncaya kadar bu işlem devam eder. Kösteklerin bedene takılmasından sonra son köstekler bedene 3 karış pay verilip üçlü iğneli, söğüt yaprağı şeklinde 1 no kaşık fırdöndüsünden bedenin ucuna bağlanır. Kösteklere 3/0 no iğne, beyaz veya sarı ve pembe renge boyanmış, kazın göğüs tüylerinden takılır. Bu tüyler kırmızı ibrişimle iğnelere ve köstek ucuna façina edilir.

Bu tür çapariler küçük boy orkinosların yemlenmeleri sırasında denize beden dahil 40-50 kulaç koy vermek suretiyle kullanılır. Teknenin sürati 1,5-2 mil arasındadır.

Av sırasında balık takıma atladığı zaman, aynı torik ve palamut çaparisinde olduğu gibi, motoru kullanan takımın üstüne doğru dönerek, oltayı kullanan ve tekneye çeken arkadaşına yardımcı olur.

Hamdi Tekbıyık

Devam Edecektir.