Mavnacılık Hakkında Eskiye Dair Yaşadığı Tecrübelerini ve Anılarını Mustafa Gevrek Kaptan ‘a Sorduk

Mavnacılık Hakkında Eskiye Dair Yaşadığı Tecrübelerini ve Anılarını Mustafa Gevrek Kaptan ‘a Sorduk .. 

Özel Röpörtaj

Türk Deniz Ticaret gemilerinin bel kemiği, dünyaya nam salmış Kastamonu-İnebolulu denizcilerin doğuştan el becerilerinin olması ve çalışkan olmaları nereden kaynaklanıyor?

'Gençliğinde bilgi ağacı dikmeyen yaşlılığında rahatlayacı bir gölge bulamaz'

Eski mavnacı Mustafa Gevrek Kaptan ,beni kırmayıp davetimize icap etti.. Çengelköy’de buluştuk . Boğaza karşı çay, kahve içip sohbet ettik . 90 yaşında olan Mustafa amcamız geçmişten günümüze bize anılarını anlattı. Biz de dinleyip notlarımızı aldık. Allah sağlıklı uzun ömürler versin, onun anlattığı tecrübe ,bilgi ve birikimlerinden, sohbetinden feyz aldık kendimize .

Mustafa Amca Nerelisiniz?

Yeşil ve Mavinin buluştuğu eşsiz Karadeniz köyü Kastamonu ilinin bir ilçesi olan İnebolu , evrenye gemiciler köyündenim.

Mustafa Amca Denizcilik Mesleğine Nasıl Başladınız ?

Denizcilik, bizim dedelerinden torunlarına geçen 3 asırdır süregelmiş, ata mesleğidir.Böyle bir yapı içerisinde denizden uzak durmam mümkün değildi tabii. Bu yüzden Mavnacılığa ilk babamın yanında, çocukluktan beri 9 yaşında iken gidip gelmeye başladım. 4'e yakın mavna teknellerimiz vardı. Dedem de mavnacıların kahyası idi. Mustafa Kaptan daha sonra İstanbul Mavnacılar, Motorcular ve Römorkörcüler Derneği’ni, o dönemde şimdiki armatör hemşehrisi İnebolulu Mecit Çetinkaya’nın başkanlığında derneğe üye olduklarını söyledi ,o dönemlerde çok zorluklar ve imkansızlıklar içerisinde çalışıldığını ama zevkle , istekle çalıştıklarını anlattı.

İstanbul ve Römorkörcüler ,Mavnacılar, Motorcular Başkan ve Üyeleri

Mustafa amca o çıktığı yolda ulaştığı mana onu yepyeni bir insan yapmış, eriştiği olgunluk onun kalan ömrünün daha anlamlı, daha huzurlu devam etmesine yardımcı olmuş. Erişilen bu olgunluk, sadece kendi yolunu aydınlatmakla kalmamış artık başkalarına da ışık olması gerektiğinin bilincine varmış.

Mavnacılık Yapmak ve Kendi Gemisinde Kaptanlık Yapmak Nasıl Bir Duygu ?

Karaköy ve Perşembe pazarı eskiden deniz ticaret piyasasının kalbiydi.. her sokakta, her handa armatörlük firmalarının, gemilere ikmal malzemesi ve kömür ikmal eden şirketleri bulunurdu .Hatta bir kısım şirketler Cihangir’e ve kısmen de Tophane karşı sahilde ise, Sirkeci’de ve Eminönü’nde vapur donatanı ve acenteleri vardı.

Mavna’lar,  gemilerle yakın kıyılara yük taşıyan, güvertesi olmayan teknellerdir.  Eskiden Türk denizciliğinde kullanılan, büyük yelkenli olan bir çeşit ticaret gemileri de bu isimle anılırdı. Bu çeşit mavnalarda bir flok yelkeniyle, üç köşeli büyük yelkeni vardı. Ayrıca bunlar da kürek de kullanılırdı.

Gemi-iskele arasında yük taşıma işine genel olarak “mavnacılık” adı verilirdi. İstanbul gibi büyük limanlarda çok sayıda mensubu olan ve geçmişi oldukça eskilere uzanan örgütlere sahip mavnacılık mesleği, küçük şehirlerde belli kişiler tarafından yapılırdı.

-Haydarpaşa tahta iskeleden buğday yüklerdik ,Eyüp’te tarım toprak mahsullerine ait iskeleye malı günde 2-3 sefer yapıp tahliye ederdik . Diğer sanayi mallarını da benzer durumda taşırdık.

Gemi-iskele ya da yakın limanlar arasında yük taşımak için ağır yüklerin altına girebilen iri kıyım tekneler kullanılırdı.

Karadeniz’in farklı bölgelerinde farklı isimlerle anılan bu teknelere halk arasında genellikle “çapar”, “kabak”, “mavna” ya da “mavuna” isimleri verilmişti ve işlevleri gereği dengeli olmaları gereken bu heybetli teknelerin çok fazla teferruatı veya donanımları bulunmuyordu.

-Biz ilk motorlu teknemizi 1948 yılında Hasköy'de yaptırdık . Mavna ‘ların bakımlarını Ayvansaray'da ,ya da Haliç'te kızağa çekip kalafat yaptırırdık . Limandan Sörvey gelip son kontrollerini yapar, denize elverişlilik belgemizi alırdık.

Mustafa Amca Yeni YetişenGenç Denizcilere  Tavsiyeleriniz Nelerdir?

İlk önce denizcilik, gemicilik, kaptanlık nedir, nasıldır, kim ne yapar? Öncelikle ne olacaklarına karar versinler. Önemli olan işi bilmeniz, sevmeniz gerekiyor. Gemilerde herkes aradığını mutlaka bulamaz ama gemiye çıktıktan sonra oradaki durumlar belli bir süre sonra değişmektedir .

Denizcilikte eğitimsizlik nedeniyle denizlerde meydana gelen kazaların maliyeti oldukça yüksektir.Denizlerdeki kaza ve aksaklıklar incelendiğinde olumsuzlukların neredeyse tamamının çalışanların eğitim eksiklikleri ve yetersizliklerinden kaynaklandığı görülmüştür. Bu yüzden Denizcilikte Eğitim Şart!

Denizcilik eğitimindeki kalitenin artırılması ve gelişmiş denizci ülkelerle rekabet açısından eğitim alanında araştırma ve geliştirme faaliyetlerine ağırlık verilmelidir.

İnsan mesleğini severek yaparsa kendine cesaret ,güven, olgunluk gibi yetenekleri öğrenip denizcilik mesleğini gururla yerine getirir. Tecrübeli eski denizcilerin ve özellikle denize hizmet eden tüm okul mezunu olan ve olmayan herkesin, kişilikleri ve onurları ile görev yapan kişilerin gemiye yeni adım atmış denizcilere destek olmaları bir insanlık görevidir.

Türk denizciliğine emek katan deniz personellerin yaptığı görevler, cesaret ve sabır gerektiren  görevlerdir.

Denizde sürprizler olabilir, olacaktır da. Her zaman, her durum için B planlarınız olmalı.

İnisiyatif almaktan korkmayın,kaçmayın denizde en önemlisi karar verme yetkisinin gelişmiş olmasıdır.Çok karmaşık düşünmeye, paniğe gerek yok. Tecrübe, aslında yaşamak zorunda kaldığınız olaylara istinaden ve çoğu zaman düşünmeden refleks olarak verdiğiniz tepkilerle ortaya çıkar.
 

Gemicinin çalıştığı esnada bu iş benim işim değildir diyebileceği bir iş olmaz. Gereken yerde lazım olan her yerdedir. bu sebeple ezilir ama denizciliği böyle öğrenir, her kademeyi ve her görevi bilmek ve fikir sahibi olması gerekir. Aldığınız personelin birçok işe yeteneğinin olması gerektiği gibi bu gemicilerin güçlü, çabuk, korkusuz, deniz tutmayan, becerikli, temiz, düzenli, ahlaki ve insani değerleri yüksek, sır saklayabilen ve itaatkar olması da gerekir.

Bu arada gemi içindeki hiyerarşiye ayak uydurabilen, saygılı ve özverili olmalıdır ayrıca kaptan denizcisini meraklı ve soran, ilgilenen, öğrenmeye meyilli biri olarak görmek ister. Tabii bütün bunlar denizi sevmek ve yaptığı işi meslek olarak da görmekle olur. Görüldüğü üzere bir gemiciden beklenenler bunlar olduğu gibi uzun çalışma saatlerine hazır ve sabırlı olmaları gerekir.

                 Haliç Yemiş İskelesi  

HALİÇ

Bir döneme damgasını vuran TEKEL İDARESİ Çektirmeleri…   

Son olarak bir sorum daha olacak İnebolu insanı nasıldır ?

Tabi her memleketin iyileri de var kötüleri de, genellemeye baktığın zaman 'şirin' kelimesini hak eden bir ilçemizdir İnebolu.

Kastamonu'nun merkezi ve merkeze yakın ilçelerinin kültürü üç aşağı beş yukarı benzerdir ama İnebolu insanı, kültürü bi hayli farklı. Bu fark kesinlikle müspet bi fark. Daha neşeli, daha geniş, esprili ,mert, çalışkan insanlardır . İyi ki tanıdım diyeceksiniz, emin olun.

Sohbetin için çok teşekür ederim Mustafa Amca .Bizi kırmadın geldin muhabbet ettik, Allah sağlıklı nice ömürler versin Selametle Kal.

İnebolulu denizciler ile ilgili birkaç fıkra

• İnebolulu denizcilerin gemilerde çalıştığı dönemlerde ,yaz aylarında bol miktarda patlıcan çıktığından dolayı personel toplanıp reise demişler ki 'Ya reis bu aylarda çok fazla patlıcan yiyoruz. Kaptana söylesek de artık farklı bir yemek yesek, artık içimiz dışımız patlıcan oldu patlıcan yemekten..' Reis de demiş ki 'Tamam anlaşıldı, hadi takılın peşime de hep beraber gidelim derdimizi kaptana arz edip iletelim.' Neyse hep beraber çıkmışlar kaptan katına.. Kaptan kamarasını tıklamış reis, kaptan kapıyı açmış,  'Buyur Reis hayırdır demiş' kaptan. Reis, 'Bir arzımız, ricamız olacaktı kaptanım.'  'Buyur söyle ama arkanda senden başka kimse yok' demiş kaptan. Reis de dönüp arkasına baktığında hakkaten arkasında kimse kalmamış, toz olmuş herkes sonra kaptana dönerek, 'Biz patlıcan yemeğini çok seviyorduk. Bundan sonra ricam yarın da patlıcan oturtma çıkarsa çok seviniriz bunu söyliyecektim diyor.  )))):

• Mesai saatlerinde biliyorsunuz güverteciler raspa yaparlar ama saat 17.00 de mesai biter. Fakat 1 saat sonra tık tık tık birisi bir kenarda raspa çekici çalıştırıyordur .Kaptan hemen anlar, söyleyin şu İneboluluya da bıraksın artık çekici saat 18.00 oldu. Yani İnebolulu denizciler güvertede çalışırken bile mesai saatinin dışında hiç erinmeden çalışırlar, çok çalışkan denizcilerdir İnebolular.

'Kastamonu’nun temiz çevresinde geçirdiğim günler, benim için de unutulmaz anılarla doludur. En uygun bir fırsatta yine memleketinizi ziyaretle Kastamonu halkının temiz bağrında bulunmak en büyük arzularımdandır. ' Gazi Mustafa Kemal Atatürk ’