Donanması Olmayan Ukrayna, Rusya’yı Karadeniz’de Durdurdu

Savaşın üçüncü yılında Ruslar karada üstünlüğü ele geçirmelerine rağmen Karadeniz’de ağır kayıplar veriyor. Ukrayna şu ana kadar Rusya’nın Karadeniz Flosu'nu oluşturan 80 savaş gemisinden 20’sini batırdı, 12’sinin ise ağır hasar almasına yol açtı. Deniz gücüne sahip olmamasına rağmen Rusya’ya Karadeniz’de böylesine büyük bir darbe indiren Ukrayna, bunu nasıl başardı?

Rusya’nın “savaş” yerine “askeri operasyon” olarak tanımlamayı tercih ettiği yoğun çatışmalar üçüncü yılında hız kesmeden devam ederken Ruslar sahada avantajı ele geçirdiler. Ukrayna’daki insan gücü sorununa bir de dış desteğin azalması eklenince Rusların karadaki ilerleyişi hızlandı.

Ancak karada üstünlük elde eden Rusya için tehlike çanları denizde çalıyor. Ukrayna, savaşın başından bu yana Rusya’nın Karadeniz Filosu'na korkunç zarar verdi. Sadece son beş haftada üç savaş gemisi batırıldı. Denizde alınan yenilgiler sonrası Rusya, Karadeniz Filosu komutanı Amiral Viktor Sokolov’u görevden aldı.


KARADENİZ’DE İLK ÇATIŞMA: YILAN ADASI

Cumhuriyet’ten Sarp Sinan Hacır, son gelişmeler üzerine derlediği yazısında, donanma gücü bulunmayan Ukrayna’nın denizde elde ettiği bu başarının nedenini ve etkilerini araştırdı.

Savaş büyük oranda karada devam etse de Karadeniz’in varlığı iki taraf için de büyük önem taşıyor.

Savaşın ilk günlerinde Karadeniz’deki Yılan Adası operasyonu büyük ses getirmişti. Ruslar, adayı ele geçirmiş ancak Ukrayna tarafından yapılan füze saldırıları sonrasında geri çekilmek zorunda kalmıştı. Bu, Karadeniz’de yaşanacak çarpışmaların ilkiydi.


UKRAYNA’NIN DENİZ STRATEJİSİ

Rusya’nın 2022 sonbaharından itibaren Ukrayna enerji altyapısına düzenlediği saldırılar Karadeniz Filosu'na bağlı gemilerden atılan füzelerle gerçekleştiriliyordu. Dolayısıyla, Ukrayna’nın bu saldırıları durdurmak için Rusya filosunu etkisizleştirmesi şarttı.

Dinyeper nehrinin batısından Rusya’nın yapacağı olası bir amfibi çıkartma harekatı ve Rusya’nın tahıl anlaşmasından çekilmesi sonrasında yaşananlar da Ukrayna’nın Rusya’yı denizde durdurmak için atacağı adımları hızlandırdı.

Hatırlanacağı gibi, Türkiye aracılığıyla gerçekleştirilen anlaşmayla Ukrayna tahılı, Afrika dahil birçok bölgeye saldırıya uğramadan ulaşabiliyordu. Ancak Rusya, bundan daha çok Batılıların kar sağladığını öne sürerek anlaşmadan çekildi. Ardından hem Odessa Limanı hem de ticaret gemileri yeniden Rusya’nın hedefi haline geldi.

Rus gemilerini etkisiz hale getirmek Ukrayna için kritik önemdeki bir ticaret yolunun da açılması anlamına gelecekti.


RUSYA’NIN DENİZDE KAYBI BÜYÜK

Şubat 2022’den itibaren Ukrayna tarafından Rusya’nın Karadeniz Filosu’na ait 20 gemi batırıldı. 12 gemi de ciddi hasar aldı. Karadeniz Filosu’nda 80 gemisi bulunan Rusya Donanması, deniz gücünün yaklaşık yüzde 30’unu kaybetmiş oldu.




En büyük kayıp kuşkusuz Rusya’nın Karadeniz’deki “Amiral gemisi” Moskva’ydı.

Sovyetler Birliği’nden kalma bu dev kruvazör savaşın başlarında mühimmat deposuna aldığı bir isabet sonucu batmıştı.

Rusya Federasyonu, kurtarma girişiminde bulunmuş ancak hava muhalefeti yüzünden başarılı olmamıştı.

Rusya’nın önemli kayıplarından biri de çıkartma gemileri oldu. Peş peşe 3 çıkartma gemisi Ukrayna tarafından batırıldı. Böylece Karadeniz'de Rusya'nın sadece beş çıkartma gemisi kaldı. Bu da amfibi bir harekat olasılığını zora soktu.


MONTRÖ, RUSYA’NIN ÖNÜNDE BÜYÜK ENGEL

Rusya’nın gemi inşa faaliyetleri Sovyetler Birliği’nin yıkılmasıyla ciddi anlamda sekteye uğradı. Dahası, gemi motoru üretimi için Ukrayna’dan yardım alıyordu. Bu yüzden savaşla birlikte gemi üretim hızı daha da düştü.

Birkaç bin tonun üzerinde gemiler inşa etmekte zorlanan Rusya, öte yanandan Montrö Boğazlar Sözleşmesi uyarınca dış sulardaki savaş gemilerini de Karadeniz’e getiremiyordu.


UKRAYNA NASIL BAŞARDI?

Deniz gücünü oluşturan gemilerin büyük bölümünü 2014’te Kırım’ın ilhakı sonrası Rusya'ya kaptıran Ukrayna’nın şu anda efektif bir filosu bulunmuyor.

Türkiye ile MİLGEM projesi kapsamında yaptığı anlaşmalar doğrultusunda sipariş ettiği korvetlerin teslimi de muhtemelen savaş sonrasına kalacak.

Karadeniz’de bu kadar zayıf olan Ukrayna’nın Rusya’ya verdiği hasar şimdilerde askeri uzmanlar tarafından inceleniyor ve değerlendiriliyor.



NOKTA VURUŞA HEDEFE TAM İSABET

Ukrayna, elbette bu operasyonları yalnız yürütmedi. Bunun için kendilerini destekleyen ülkelerden aldıkları İHA ve uçakları Karadeniz’in “uluslararası sular” olarak tanınan bölgelerinde yürüttüğü istihbarat operasyonlarında kullandı. Rus gemilerinin yerleri saptandıktan sonra “nokta vuruşlar” tam isabetle gerçekleştirildi.

Bunun için Ukrayna, “karadan” yönetebileceği silahlardan yararlandı. Örneğin Moskova gemisi Sovyetler Birliği’nden kalma karadan denize Neptün füzeleriyle vuruldu.

İngilizlerin Ukrayna’ya verdiği cephe gerisi hedefler için tasarlanan Storm Shadow füzeleri ise “farklı” bir tarzda kullanıldı. Rus kaynaklara göre Ukrayna, Rus savaş gemisi Novocherkask’ı Storm Shadow füzeleri ile batırdı.



Ukrayna'nın ürettiği "Kamikaze" İDA Magura V5


BÜYÜKLERİ VURAN İNSANSIZ KÜÇÜKLER

İHA’ların (insansız hava aracı) gökteki varlığı aynı kara hedefleri gibi deniz hedeflerinin de kolaylıkla saptanmasını sağlıyor.

SİHA (silahlı insansız hava aracı) yardımıyla vurmanın ötesinde diğer silahların hedefi doğru vurması da yine İHA’lar sayesinde gerçekleştiriliyor.

Elbette Ukrayna’nın denizlerdeki başarısının asıl mimarı da bunların “deniz modeli” olan İDA’lar (insansız deniz aracı)…

Aynı İHA’lar gibi fiyat-performans dengesinde rakiplerini geride bırakarak büyük gemileri tehdit etmeye başladılar. Ukrayna’nın yerli yapım Magura V5 Kamikaze İDA’ları Rusya’nın birçok gemisinin batmasının baş sorumlusu.

Sürü halinde hareket eden bu İDA’lar gemilerin savunma sistemlerinin yetersiz kalmasına yol açıyor. İntihar görevindeki İDA’lar hedefe ulaştığı anda patlatılıyor ve gemiye ağır hasar veriyor.

Rusya Donanması’nda ağırlıklı olarak Sovyetler Birliği’nden kalma büyük gemilerinin olması onları İDA’ların önünde daha büyük hedefler haline getiriyor.


SAVAŞLARDA ASİMETRİK MAKAS AÇILDI

Amiral Cem Gürdeniz, deniz harbindeki bu değişimle ilgili bir yazı kaleme aldı. Gürdeniz’e göre denizlerdeki asimetrik makas daha da açıldı.

Maliyeti düşük deniz araçları, milyar dolarlık gemileri rahatlıkla vurabiliyor, hatta batırabiliyor. Sadece bu nedenle ABD, Yemen’deki Husiler'e karşı yürüttüğü operasyonlarda çekingen davranmak zorunda kaldı. Zira bu basit teknolojilerin İran’da ya da Husiler’de bulunması ABD’nin çok ağır deniz kayıpları vermesine yol açabilirdi.

İşte bu nedenle denizdeki dengeler altüst oldu.

Rusya’nın kayıplarından dünyada adını söz ettiren tüm deniz kuvvetleri mutlaka dersler çıkaracaktır. Aynı karadaki gibi denizde de ucuz ama sayısı fazla araçlar savaşın seyrini değiştirmeye devam edecek.


Kaynak: Sarp Sinan HACIR (Cumhuriyet)