Denizlerimizde Plastik Kirliliğini Çözmenin 5 Yolu

Denizlerimiz plastiğe boğuluyor. Deniz hayvanları ve kuşlar düzenli olarak çöpte ölüyor ve insanlar her gün küresel çöp selinin yan etkileriyle mücadele ediyor.

Balık ağlarına takılan deniz kaplumbağaları. Naylon poşet yutan yunuslar, oltadan yuva yapan deniz kuşları plastik çakmak ve şişe kapakları ile yavrularını besliyor. Okyanuslarımızda sürekli büyüyen plastik kirliliği sorununu yıllardır görünür kılan da bu gibi görüntüler.

Dünya yüzeyinin %70’ini kaplayan okyanuslar kendi iklimi, hayvan ve bitkilere sunduğu hayat olanaklarıyla, dünyanın hayat döngüsünde önemli bir rol oynar. Bu güne kadar, gemilerin çöp ve atıkları denize atılmış ve karadan atılan atıklara oranla çok az miktarda oldukları için dikkate alınmamışlardır.

Fakat artık durum değişmiştir. Denizde parçalanmayan plastik maddelerin kullanımının artması ve bu maddelerin denize atılması,deniz kuşlarının ve deniz canlılarının hayatını tehdit etmektedir. Devamlı artan dünya nüfusu, endüstri ve denizcilik sanayi göz önüne alındığında, okyanuslar ve deniz yollarındaki kirliliği azaltmak hükümetlerin ve hükümet dışı kurumların ana hedefi olmuştur.

Balıkların kaçacak başka yeri yok

“Plastik” MARPOL Ek V kapsamında “bütün plastikler” sentetik ipler, sentetik balık tutma ağları, plastik çöp poşetleri ve plastik malzemelerin küllerini de kapsayan herhangi biçimdeki bütün çöpler demektir.Plastik atıklar denizler, için olduğu kadar insanlar için de büyük bir problemdir.

Denizlerin daha temiz hale gelmesine ve denize daha az çöp girmesine yardımcı olmak için yapabilecekleriniz.

1. Gemi insanlarını Çöp Yönetimi hakkında bilinçlendirmek

Çevre kirliliği konusunda Gemi insanlarını  bilinçlendirip eğitmek deniz çevre üzerindeki etkileri konusunda uzun vadeli bir stratejidir. 

Bu konu eğitim yoluyla sağlanabilir haberler, videolar. Çevre sorunlarıyla ilgili seminerler, konferanslar ve etkinlikler olarak  çevre gösterimleri gibi  uygulamalarla desteklenmelidir.

Gemi Çalışanlarının Çevreye Dikkat Etmesi Gereken Hususlar

Gemi çalışanları, gemide yapılan güvenlik toplantısı sırasında çöp toplama yöntemleri hakkında bilgilendirilmelidir. Gemiye yeni katılan ve hali hazırda çalışmakta olan gemi mürettebatını da eğitecek bir program ve “ Çöp Yönetim Planı”na göre eğitilmesi sağlanmalıdır. E.C.O. çöp yönetimi ile ilgili kurallarından Personellerin haberdar edildiğini, Aynı zamanda şirketin “ Çöp Yönetim Planından” ve gemide uygulanan benzer prosedürlerden haberdar olduğunu personele verilen eğitimden sonra konunun anlaşıldığının doğruluğu kontrol edilmelidir.

Atık toplama ve bertaraf sisteminin iyileştirilmesi

Atık yönetimi reddet, azalt, yeniden kullan, geri dönüştür. Azaltma ve yeniden kullanım bir öncelik olsa da, bunu paketleme ile başarmak zordur. Restorasyon, sıralama ve yeniden doldurma gerektirir. Bu, gıda endüstrisi için kabul edilemez, ancak bu tür malzemeler gıda dışı ürünlerin paketlenmesi için kullanılabilir.

2. Denizde Sosyal Sorumluluk ve Personel Sorumluluğu

Gemi insanının gemideki sorumlulukları oldukça fazladır. Kendisine, iş arkadaşlarına, gemi yönetimine, işletmesine, ülkesine ve çevreye karşı sorumlulukları vardır. En önemlisi çevreye karşı olan sorumluluğudur. Gemi insanları bu konuda titiz davranmak zorundadırlar.

Deniz çevresini korumanın başında plastik ve çöp atıklarını toplama kutularına atmak gerekmektedir. Bu sayede atıkların denize karışmasına ve  zarar vermesini engellemiş oluruz.

Denizi korumak adına yapabileceğimiz bir diğer şey de plastik, cam, metal ve kağıt çöplerimizi ayrı geri dönüşüm kutularına doğru şekilde atmaktan geçmektedir. Bu sayede geri dönüşüme destek verebilir ve denizin korunmasına katkıda bulunabiliriz.

Denizlerimize sahip çıkalım, geleceğimizi koruyalım.

Çevreyi kirletenin hukuki sorumluluğuna gidilmesinin amacı, çevrenin kirlenmesine neden olan kişiye, ortaya çıkan zararın tazmin ettirilmesidir. Hukuki sorumluluk, çevresel bozulmanın yol açtığı zararların ödettirilmesini sağlaması nedeniyle, kirleten öder ilkesinin hukuki ve mali araçlarından biri olarak kabul edilmiştir.

Çevre sorunlarının çözümüne yönelik olarak hukuki sorumluluk kurallarının amacı çevreyi kirleten faaliyetlerden zarar gören kişilerin uğradıkları zararın tazminini, eski hale getirilmesini, bu tür faaliyetlerin zarar verici etkilerinin önlenmesini sağlamaktadır. Bu kapsamda, çevrede oluşan zararın giderilmesini öngören çevresel sorumluluk kavramı, zarara sebep olanların üstlenmesi gereken sorumluluğu ifade etmektedir.

Ek V - Gemilerden Kaynaklanan Çöp Kirliliğinin Önlenmesi Kuralları Bu bölüm, gemilerden kaynaklanan çöp kirliliğinin önlenmesini amaçlar. Bu bölümde çöpler; plastik, yemek artıkları, cam, metal, ambalaj artıkları gibi kategorilere ayrılmıştır.

Plastik içeren tüm çöplerin denize atılması tamamen yasaktır. Birçok çöp kategorisinin denize boşaltılması da yasaklanmıştır ya da çok sıkı özel kurallara bağlanmıştır. Yemek artıkları belli bölgelerde ve kıyıdan açıkta denize boşaltılabilir ancak temel prensip, tüm çöplerin ve yük artıklarının limanlarda atık alım tesislerine boşaltılmasıdır.

Atık üretiminin ve atığın zararlılığının önlenmesi ve azaltılması

• Atığın geri kazanılması veya enerji kaynağı olarak kullanılması

• Çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek yöntem ve proseslerin kullanılması

• Atıkların kaynağında ayrı toplanması

• Atıkların lisanslı bir tesis tarafından bertaraf edilmesi veya geri kazanılması

• Atıkların en yakın ve en uygun tesiste bertaraf edilmesi

• Atıkların yetkisiz kişi, kurum/kuruluşlar tarafından toplanmaması

• Çevre ile uyumlu teknolojilerin kullanılması

Çevre sorunları Devletler ve Denizcilik iş dünyası tarafından ortaklaşa ele alınmalıdır.

Çöp miktarını azaltmak için değerlendirilmesi gereken seçenekler

1. 1. Zabitlerden biri çevre kontrol zabiti (E.C.O) olarak görevlendirilecek ve gemideki atık işlerinden sorumlu tutulacaktır. İlgili bütün kuralların eksiksiz yerine getirilmesini denetleyecektir.
2. 2. Bölüm sorumlularını kapsayacak biçimde her denizcinin görevleri belirlenecek ve bu görev kendisine anlatılacaktır. Gemi çalışanlarının isimleri ve görevlerini kapsayan listeler hazırlanıp, asılacaktır. Üzerinde “ Kaptanın özel durumlarda izin vermesi haricinde hiç bir personel denize çöp dökmeyecektir.” şeklinde uyarıcı yazılar bulunan afişler asılacaktır.
3. 3. Çevre kontrol zabiti,çevreyle ilgili konularda kaptanın temsilcisi olacak ve kuralların yerine getirilmesini sağlamak için kaptanın sahip olduğu yetkilerle hareket edebilecektir.

Balıklar için denizi sev, temiz tut yaşasın canlılar.!

Çöplerin Gemide Muhafaza Edilmesi

Çöplerin denize atılması ile ilgili ulusal ve uluslararası kurallar ile denizlerin yakıt ve artıklardan dolayı kirlenmeleri konusundaki uluslararası konvansiyon kurallarına tüm personel tarafından uyulması gerekmektedir.

Gemilerdeki çöpün işlenmesi ve depolanması işlemi, gemilerde gerekli işlemleri yapmak için gerekli olan alanın büyüklüğüne, çöple ilgili aletlerin niteliğine, hijyenik koşullara, gemideki eleman sayısına, yolculuğun süresine, yasalara ve liman çöp alım merkezlerine bağlıdır.

Deniz ve çevre kirliliği konusunda şirketler son derece hassastır. Bundan dolayı çevre ve deniz kirliliğini engellemek için firmalar sürekli kendini geliştirmektedir. Çevre koruma konusundaki politika, prosedür ve çalışma talimatlarının değişmesi için personelden gelebilecek tavsiyeler olumlu şekilde Şirket tarafından değerlendirilmektedir.

3. Günlük yaşam için ipuçları

Çöpleri dikkatsizce denize atmayın, daima çöp kutusuna atın. Naylon poşetlerin yanı sıra deniz için en tehlikeli olan küçük plastik parçalardır. Şişe kapakları, sigara izmaritleri, gibi.

Çevre kirliliğinin bu kadar artmasının sebepleri doğal kaynakların bilinçsiz tüketilmesi olarak gösterilebilir. Hayatımızı kolaylaştıran teknolojik gelişmelere “dur” demek mümkün olmasa da bunların en azından çevreye olan zararlı etkilerini azaltmaya yönelik önlemler alabiliriz. Çöplerimizi kesinlikle denize atmamalı; cam, plastik ve kâğıt gibi atık maddelerin geri dönüşümünü sağlamalıyız.

4. Çöp Kayıt Defteri

Denizlerin gemiler tarafından kirletilmesinin önlenmesi amacıyla gemilerde uygulanan yöntem ve planlar ile ilgili işlemler, takip ve denetim amaçlı olarak kayıt altına alınır. Tüm bu işlemler limanlarda PSC tarafından kontrol edilir. Denizlerin gemiler tarafından petrol ile kirletilmesinin önlenmesi amacı ile de Çöp kayıt defteri ve yağ kayıt defteri tutulur.

Bu işlemin kuralları MARPOL73/78 Ek V’te belirtilmiştir. Bu bilgiler sürekli güncellenmekte olup güncel bilgilere IMO’nun resmî İnternet sitesinden (http://www.imo.org/) ulaşılabilir. Gemilerde bu işlemlerle ilgili çöp yönetim planı olmalı ve uygulanmalıdır. Çöplerden denize atarak kurtulmak için  sınırlamalara uyulur. Bu çöplerin bazıları çeşitli koşullar sağlandıktan sonra denize atılabileceği gibi bazıları hiçbir koşulda denize atılamaz. MARPOL Ek V için özel bölgeler belirlemiş ve bu özel bölgelerde çöp atılmasını büyük ölçüde yasaklamıştır.

5.           Bütün çöpler gemide tutulmalı ve sağlanan çöp kutulara atılmalıdır.

Gemilerde çöplerden kurtulma sırasında aşağıdaki işlemler uygulanır

ÇÖP BİDONU ETİKETLERİ

Çöpler cinslerine göre parçalanarak ayrı ayrı çöp bidonlarına konur.

 Denize atılması yasak maddeler: plastikler, petrol ürünleri veya bulaşıkları, sentetik malzemeler vs.

 Yüzmeyen katı çöpler: cam, konserve kutusu, çömlek vs.

 Mutfak artıkları: kemikler, tabak artıkları, sebzeler vs.

 Parçalanamayan çöpler denize düşmeyecek şekilde ayrı toplanır.

 Çöpler MARPOL Ek V’teki kurallara uygun bir şekilde denize atılır veya atılmaz

 Denize atılan tüm çöplerin miktarı, mevkisi ve tarihi çöp kayıt defterine işlenir.

 Denize atılmayan ve yakılabilir çöpler,( incinaratör ) çöp yakma kazanlarında yakılır.

 Çöp yakma kazanlarında( incinaratör ) yakılan çöplerin cinsi, miktarı, mevkisi ve tarihi kayıt çöp defterine işlenir.

Atılamayan ve yakılamayan çöpler cinsine göre sahilde çöp görevlilerine verilir.

 Sahilde çöp görevlilerine verilen çöpün cinsi, miktarı, mevkisi ve tarihi kayıt çöp defterine işlenir.

Çöpün verildiği görevlilerden verilen çöpün cinsi, miktarı, mevkisi ve tarihi belirten teslim fişi veya hizmet faturası alınır.

Denize atılan, yakılan ve sahil tesislerine verilen tüm çöplerin miktarı, mevkisi ve tarihleri çöp kayıt defterine (garbage record book) işlenmelidir. Sahil tesislerine verilen çöpler için makbuz alınmalı ve bu makbuz çöp kayıt defteri ile birlikte muhafaza edilmelidir. Çöp kayıt defterine çöpler metreküp (m3 ) olarak kaydedilmelidir.

Deniz kirliliğini önlemek için yapılan temel uluslararası anlaşma MARPOL 73/78’dir.Ek V ve MARPOL 73/78 gemide oluşan çöplerin miktarını,tanzim edilmesini ve işlenmesiyle ilgili düzenlemeleri içerir.Ayrıca bu konuyla ilgili uyulması zorunlu yerel yasalarda mevcuttur.

Bütün denize ya da atık alma tesisine deşarj ya da tamamlanan çöp yakma işlemleri Çöp Kayıt Defterine acilen işlenecek ve aynı günde işlemi yapan zabit tarafından imzalanacaktır. Çöp Kayıt Defterinin her sayfası kaptan tarafından da imzalanacaktır. Kayıtların geminin bayrağını taşıdığı ülkenin dilinde de yazılması halinde bir aksilik veya anlaşmazlık durumunda,öncelik geminin bağlı olduğu ülkenin dilidir.

Çöp Kayıt Defteri gemide her zaman teftiş edilebilecek şekilde hazır tutulmalıdır.Bu doküman üzerine en son kayıt yapıldığı tarihten sonra en az iki yıl saklanacaktır. Geminin çevreyi kirletmeden ve güvenli seyrini sağlayacak kişiler gemi zabitleri ve gemi çalışanlarıdır.Gemiler, karadan uzak olduklarında, kuralları ihlal edenlerin bulunması ve cezalandırılması gemi çalışanlarının inisiyatiflerindedir.

Çöp kayıt  defterinde, çöp miktarıyla ilgili birçok bölüm bulunur. Çöpün hacmi çöpe çeşitli işlemler uygulanması halinde değişir. Özellikle yemek atıklarının bazı işlemlerden geçtikten sonra hacimlerin ölçülmesi çok zorlaşır. Çöp kayıt defterine giriş yaparken böyle durumlarda göz önüne alınmalıdır.

Kaba tahminlere göre, dünya okyanuslarının en kirli bölgeleri metreküp başına 100.000'e kadar mikroplastik parçacık içerebilir. Şu anda dünya okyanuslarında 269.000 ton ağırlığında yaklaşık 51 trilyon mikroskobik plastik parçası  Günümüzde "plastik" sorunu, çevre felaketi ölçeğine ulaşmıştır.

Son araştırmalar deniz kaplumbağalarının %100'ünde, balinaların %59'unda, fokların %36'sında ve deniz kuşu türlerinin %40'ında plastik kirliliği bulunduğu Dünya basın yayın organları tarafından ifade edilmektedir.

Aşağıdaki fotoğraflarda çeşitli deniz canlılarının insanlardan kaynaklı deniz kirliliğinden dolayı yaşadıkları sıkıntıları görüyorsunuz. Bu tarz rahatsız edici görüntülerin önüne geçmek için duyarlı Denizciler olarak elimizden geleni yapmalıyız.

Deniz kirliliğinin canlılara etkisi

Böyle bir felaket ölçeği, balıkla birlikte plastik parçacıkların insan vücuduna girmesine de yol açmakta olduğunu Bu tür balıkları tüketmenin olası etkileri hakkında çok az şey bilindiği  Bu nedenle, Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi balıklarda plastik riskinin arttığını bildirilmiştir.

Denizlerimizin korunması yüzyılımızın görevi, toplumsal bir sorun haline gelen bir sorundur. Çevreyi tehdit eden tehlikeleri tekrar tekrar duyuyoruz, ancak yine de çoğumuz bunları medeniyetin nahoş ama kaçınılmaz bir sorunu olarak görüyoruz ve gün ışığına çıkan tüm zorluklarla başa çıkmak için hala zamanımız olacağına inanıyoruz. Bununla birlikte, çevre üzerindeki insan etkisi endişe verici boyutlara ulaşmıştır. Durumu temelden iyileştirmek için amaçlı ve düşünceli eylemlere ihtiyaç duyulacaktır.

Çevreye karşı sorumlu ve verimli bir politika, çevrenin mevcut durumu hakkında güvenilir veriler araştırılarak, çevresel faktörlerin etkileşimi hakkında doğrulanmış bilgiler toplanılırsa, doğaya verilen zararı azaltmak ve önlemek için yeni yöntemler geliştirilmesi ile mümkün olacaktır.

Konu ile ilgili uluslararası sözleşmeler ve özellikle buna dayalı ülkemizde yayınlanmış mevzuat doğrultusunda liman ve tesislerin alacakları önlemlerde çevre kirliliğinin önlenmesinde büyük önem arz etmektedir.

Dünyamızda Denizlerimiz kirleniyor ve buna önlem almazsak gelecek nesillere bırakamayacağız.Doğada Hiç bir güzellik kalmıyacak Kendi ellerimizle deniz canlılarını denizlerimizi öldürüyoruz ve mezarını kazıyoruz. Bu gidişata bir dur demek ve farkındalık yaratabilmek amacıyla denizlerimizi korumak için insanlarımızı bilinçlendirelim çevre kurallarına uymayanları uyaralım  .

Gemi Makineleri İşletme Mühendisi

Birol Çetinkaya

Pruvanız neta, denizleriniz sakin, rüzgarınız kolayına olsun. Selametle…

Kaynaklar :

Megep Modülü