Denizciler Otomasyon sistemlerine Aşinamı ?

18 Ocak 2024, Perşembe 11:53

A+
A-

Denizciler Otomasyon sistemlerine Aşinamı ?

Değerli meslektaşlarım,Son yıllarda özellikle bilgisayar teknolojileri ve buna bağlı olarak gelişen otomasyon sistemleri bağlamında güverte ve makine zabitleri eğitimleri konusunda IMO tarafından öngörülen düzenlemeler kapsamında önemli yenilikler gerekmektedir. otomasyon teknolojisinin Denizciler tarafından önemini Gemilerde kullanımı, yanlış ve kötüye kullanılmasıyla ilgili teorik, ve analitik çalışmaları ele alacağım .Otomasyonun kullanımı personeller tarafından etkinleştirilmesi veya devre dışı bırakılması bu sistemlerin gidişini ve yönetimini otomatikleştirmek, verilen referanslara göre sistemin otomatik olarak işlemesini sağlamaktır.

Denizcilikte; gemi köprüüstü, makine daireleri ve yük operasyonlarında çeşitli otomasyon teknolojiler kullanılmaktadır.

Yeni Teknolojileri Kucaklamak

Otonom ve otomatik navigasyon teknolojilerinden alternatif yakıtlara ve exhaust görev teknolojilerine kadar sektör, denizlerde taşımacılığa öncülük edecek yeni nesil çözümlerle gelişiyor. Bu, günümüzün yatırımcı ,Gemi sahibi Dededen Armatör denizcilerin paralarını daha teknolojik Gemilere alternatif yatırım yaparak dahada güçlenecekler ve haksız ticari rekabetin önüne geçilmiş olacaktır.

Gemi makine zabitleri otomasyon olmayan gemilerde tanklarda bulunan yakıtı,yağı, expention (genleşme) tankta bulunan suyun miktarını vb. öğrenmek için genelde tank başına giderek üzerindeki ölçüm skalalarından ya da iskandil alarak tankta olan sıvı miktarını belirlemeye çalışıyordu. Bunun için her bir tank ölçümü için ayrı zaman ayırması gerekiyordu.

Otomasyon'un Avantajları ve Dezavantajları

Bu sistemlerin en büyük dezavantajı ilk kurulumunun maliyetli oluşudur. Bu maliyet de uzun vadede çoğu otomasyon sistemlerinde kendini amorti etmektedir. Bir diğer zararı ise fabrikalara giren bu otomasyon sistemleri fabrika çalışanlarının sayısında azalmaya sebep olmaktadır.

Full otomasyonlu gemilerin üretilmesiyle Ana makinelerin. Kontrolleri son derece önemlidir. Bunun için aşağıdaki sistemler kullanılır. kontrol odasında, tek ekranda, ana makineye gönderilmeye hazır olan diesel oil ve fuel oil rahatlıkla görülebilmekte ve hangisinden ne kadar yakıt gönderildiği kolayca izlenebilmektedir.

Aşağıda otomasyon sistemlerinin bazı avantaj ve dezavantajları verilmiştir.

Avantajlar

Kalite artışı
Üretim maliyetinin düşmesi
Rekabet gücünün artması
İş kazalarının azalması
Zamandan tasarruf

“Bu avantajlar da işletmeye hız ve kâr olarak geri dönecektir.”

Dezavantajlar

İlk montaj maliyetinin yüksek olması (Maliyet, uzun zamanda çoğu otomasyon sistemlerinde kendini amorti etmektedir.)
Çalışan sayısında azalma (İşgücü istihdam oranının düşmesi)
Yatırım maliyetleirnin yükselmesi

Yukarıda belirtilen Avantaj-Dezavantajlar göz önüne alınarak ve uygun Fayda-Maliyet analizi sonrası otomasyon sistemine ihtiyaç olupp olamdığına ve ne tür bir otomasyon sistemine gereksinim duyulduğuna karar verebiliriz.

Hız Kontrolü (Gavarnör ve Over Speed Trip)

Ana makinenin sabit devirde çalışmasını düzenleyen sistemdir. Over speed trip ise makine kontrolsüz olarak aşırı devire kalkarsa korumak için otomatik olarak makineyi stop eden sistemdir.

Sıcaklıklar (Yağlama Yağı, Ceket Suyu, Egzoz, Yakıt ve Hava Giriş Sıcaklığı)

Makinenin önce soğutma işlemini yaptıktan sonra belirlenen sıcaklıklar arasında yağ filmi oluşturması gereklidir. Sıcaklığın düşük ya da fazla olması yağ filminin yırtılmasına ve buna bağlı yüzeylerde sürtünmeye ve aşınmaya neden olur. Yağ sıcaklığı otomatik olarak kontrol edildiğinden makine devri otomatik kontrol tarafından düşürülür. Bu sırada ısı artmasının nedenleri araştırılmalıdır. Makine soğuyunca otomatik kontrol kendiliğinden yol verir. Yüksek devirli makinelerde bu işlem için yeterli zaman olmayabilir, makineyi korumak için otomatik kontrol stop edebilir, zor durumda kalmamak için alarmlar çok iyi kalibre edilmeli ve izlenmelidir.

Basınçlar (Yağlama Yağı, Ceket Suyu, Yakıt ve Hava Giriş Basıncı)

Dizel makinelerin soğutulması için önce süpürme ve süper Şarj hava basıncının istenilen ölçütler içinde olması sonra ceket suyu basıncının yeterli olması ile en uygun yağ filmi tabakasının oluşması için gerekli olan yağ basıncının sağlanması gerekir. Bunlardan birindeki basınç azalması, diğerlerini de dolaylı olarak etkiler.

Yakıtlar (Follow Metre Kontrolü) Günlük tüketimin tank ölçümler ile kıyaslanması ve enerjiyi kontrol altında tutmak için follow metre kayıtları saat başı not edilmelidir.

Torna Çark Otomasyonu Torna çark dişlisi sürülü iken makineyi emniyete alan bir sistem olup start havasını bloke eder.

Kem şaft Aksi Hareket Otomasyonu Manevralarda makinenin devri sıfır durumuna gelmeden makinenin emniyeti açısından kem pozisyon kumandasını bloke eden sistemdir.

Dizel Jeneratörler Stand-by’da Bekleyen Dizelin Kontrolleri

Dizeli çalışma sıcaklığına yakın bir ısıda tutmak gerektiğinde beklemeden start edip senkronizeyi (paralel) gerçekleştirip devreye veren sistemdir.

Hız kontrolü (gavernör ve over speed trip)

Sıcaklıklar (yağlama yağı, ceket suyu, egzost ve hava giriş sıcaklığı)

Basınçlar ( yağlama yağı, ceket suyu, yakıt ve hava giriş basıncı)

Alternatör yatak sıcaklıkları

Paralelde (senkronize) frekans kontrolü

Acil Durum Aydınlatma Dizeli aşağıdaki kontrol sistemleri kullanılmaktadır.

Stand-by (Bekleme Otomasyonu Gemi enerjisi herhangi bir nedenle kesildiğinde otomatik olarak devreye girer. Bunun için devamlı ön ısıtma kontrollü yapılır. Önce aydınlatmayı sağlar sonra yangın pompası, dümen makinesi telsiz cihazını besler. Gemi enerjisi geldiğinde acil durum aydınlatma dizelini devreden çıkaran otomasyon sistemidir.

Start için Hava veya Akü Sistemi Otomasyonu Dizelin gemi enerjisi kesildiğinde start edilmesini sağlayan otomatik sistemlerdir.

Yangın Algılama SistemiDuman ve Termal Detektörler ve Bunların Adreslerini Belirleyen Köprü Üstü Kontrol Paneli Bunlar dumanı veya ısıyı algılayan sistemler olup yangın alarmı çalınca 3. kaptan köprü üstüne giderek yangının panelde verdiği adresi tespit eder ve yangın söndürme ekibini o adrese yönlendirir.

Karbondioksit Tüplerinin Uzaktan Kumandaları Makine dairesi ve kargo tanklar (ambarları) ile irtibatlı olan bu sistem, personel bu mevkileri terk ettikten sonra kullanılmalıdır. Aksi takdirde istenilmeyen sonuçlar ortaya çıkar. Bu tüplerin testleri, tartım ve dolumları kullanılmasa da altı ayda bir kez yaptırılır, belgelenir.

Yangın Geçirmez Kapıların Otomasyonu Yangın alarmı çalınca kapıları açık tutan elektromıknatıs sistemi enerjisi kesilir ve kapıyı serbest bırakır. Yangına dayanıklı kapılar menteşelerindeki yay donanımı vasıtası ile otomatik olarak kapanır. Bu sistem, insanların gerektiği zaman bu kapıları kullanmasını engellemez.

İyi bir denizcilik eğitim’inin teorik ve pratik uygulamaları dengeli bir şekilde içeren, aynı zamanda uluslararası geçerli bir sertifika eğitimi yanı sıra mesleğin daha ileri aşamalarına ve kariyer gelişimi kapsamında ilgili sektörlere geçişe imkân sağlayacak bir hedefe yönelik olarak verilmesi gerekmektedir. Bu nedenle eğitim seviyelerinin uluslararası tanınmaya imkân sağlayacak şekilde çok yönlü olarak açıkça belirlenmesi ve daha ileri akademik seviye eğitimlere ve ilgili konularda sertifikasyona imkan sağlayacak şekilde düzenlenmesi önem taşımaktadır.

Ülkemizde denizcilik eğitiminin önemi çok öncelerde tespit edilmiş ve diğer eğitim kurumlarına kıyasla denizcilik eğitimi veren kurumlarımız denizciliğin uluslararası karakteristiğinden de istifade ederek birçok yenilikçi yaklaşımda öncü olmuştur. Bu yenilikçi yaklaşımlar sadece denizcilik eğitimi konusu ile sınırlı kalmamış, diğer birçok sosyal ve teknolojik alandaki yenilikleri de beraberinde getirmiştir.Ancak Okullarda veya kurslarda alınan eğitimler sonucu kazanılan yukarıdaki Otomasyonla ilgili yetenekler dikkate alındığında eğitim seviyeleri ile kazanılan yeterlilikler arasında önemli çelişki ve farklar olduğu görülmektedir. Bazı okullarda Otomatik kontrol dersi müfredatında hiç yoktur .Uzakyol Ehliyetine sahip zabitler ,Baş Mühendis ve Kaptanlar özel yetkilendirilmiş kurslarda otomasyon eğitimin konuları içeren ilave bir müfredat hazırlanarak eğitim zorunlu hale getirilip sertifikalandırılmalıdır.

Okullar arasındaki nitelik ve eğitimler sonucu tanınan yeterlikler arasındaki farklılıklar yansıra bu okullardan her yıl mezun olarak sektöre katılabilecek nitelikteki gemi adamı sayısında da sıkıntılar yaşanmaktadır. süratle gelişmekte olan teknolojiler denizcilik endüstrisinin ana unsuru olan gemilerde hızla büyük değişimlere neden olmakta, bunun sonucunda gelişen otomasyon sistemleri ile birlikte gemilerin daha az personel ile donatımı söz konusu olurken bu personelden beklenen nitelikler ise aynı oranda artmaktadır.

Yeni teknolojilerin insan faktörü üzerindeki etkileri analiz edildiğinde bunun ağırlıklı olarak seyir ve muhabere teknolojilerinden kaynaklandığı görülmektedir. Aslında seyir destek sistemleri ile muhabere destek (bir anlamda yönetim destek) sistemlerindeki gelişmelerin etkileri benzer ve ortak özellikler taşımaktadır. Aralarındaki temel fark, seyir destek maksatlı gemi bilgi sistemleri gemilerdeki karar alma sürecinde daha fazla bilgi ve inisiyatif sağlarken, harici muhabere sistemlerindeki gelişmeler gemideki karar inisiyatifinin giderek azalmasınaneden olmaktadır. Bilgi iletişim sistemlerindeki gelişmeler mesafe kavramını ortadan kaldırmış ve merkezi yönetimlerin ağırlığını artırmıştır. IMO tarafından yürütülmekte olan elektronik seyir (e – Navigation) projesi ile yakın zamanda seyir faaliyetlerine yönelik olarak gemide ve sahil istasyonlarında yapılan tüm işlevlerin entegrasyonu ile gerçek zamanlı olarak teşhir ve dağıtımı yapılabilecektir (Patraiko, 2007).

Otomasyon sistemlerine ilişkin diğer sorun ise, IMO Deniz Güvenlik Komitesi toplantıları esnasında da gündeme geldiği şekilde deniz kazalarının oluşumundaki temel nedenlerden birisi olan otomasyon sistemlerinin karakteristikleri ile yetenek ve zayıf yönlerinin gemi personeli tarafından yeterince bilinmemesidir (IMO MSC 82/15/2, 2006).

Son yıllarda meydana gelen deniz kazalarının incelenmesi sonucu STCW de öngörülen mevcut eğitim standartlarında önemli eksiklikler olduğu görülmektedir.∗ Bu kapsamda mevcut eğitim müfredatlarında bazı köklü değişimler yapılması yanı sıra halen görevde bulunan gemiadamlarına yönelik olarak da bazı kısa süreli kursların geliştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. STCW de öngörülen yeterlik düzeyleri kapsamında IMO Model kurslarında yapılacak düzenlemelerle, örneğin sinkro ve servo konverterler, hidrolik ve pnömatik sistemler gibi konulardaki güncellemelerle, halen görevde bulunan gemi adamlarına dahi bu bilgilerin kısa süreli kurslarla verilmesi mümkün olabilecektir.Diğer taraftan teknik yeteneklerin geliştirilmesi de aynı derecede önem taşımaktadır. Birçok kazada otomasyon sistemlerinin karmaşık özelliklerinin önemli bir rol oynadığı görülmektedir. Bunlardan kaynaklanabilecek sorunların önlenmesi maksadıyla insan kaynakları yönetimi, durum değerlendirmesi, karar verme ve iş yükü dağılımı (yönetimi) büyük önem taşımaktadır. Bunun için köprüüstü tim eğitimi yanı sıra süvari – başmühendis yönetimindeki acil durum senaryolarının geliştirilmesi de sağlanmalıdır.

Bu nedenle iyi bir denizcilik eğitim modelinde tüm yeni gelişmelerin kapsandığı ve çevre korunması için uluslararası standartlarda tanınmış ve sertifikasyona imkan sağlayacak bir eğitim programının geliştirilmesinin gerekli olduğu mütalaa edilmektedir.Sektördeki işveren, yönetici ve çalışanlar için değişik eğitim seviyelerini dikkate alırken küçük firmalar ve müstakil bireylerin de eğitim ihtiyaçlarını göz önünde bulundurulmalıdır.

Gemiadamları gemideki görev ve sorumlulukları ile yasal yükümlülüklerinin farkında olmalıdırlar ve bu konular liderlik eğitiminin içeriğinde yer almalıdır. Bu eğitimler sadece gemiadamlarına değil, kara ve deniz birimleri arasındaki iletişimin ve bütünleşmenin geliştirilmesi için kara personeline de eş zamanlı olarak eğitim verilmelidir,Gemiadamlarının hazırlanmalarının, bir yandan gemi işletmecilerine getirdiği finansal yükünün dengede tutulması bir yandan da gemilerin etkili ve emniyetli çalışabilmeleri, kazalarla ortaya çıkan problemlerin minimize edilmesi, çevre kirliliği olaylarının ve güvenlik sorunlarının aşılabilmesi için en iyi seviyede tutulması gerekmektedir.Halen eğitim konusunda yaşanan en büyük sıkıntılardan birisi de yeterlik sertifikası alan gemiadamlarının meslek hayatını takip eden yıllarda süratle gelişmekte olan teknolojik ve yasal düzenlemeler karşısında bunları takip etmek ve bilgilerini güncellemek konusundaki engellerdir. Bu konuda zorlayıcı tedbirler olmaması yanı sıra gerek bu eğitimler için uygun bir yöntem geliştirilmemesi, gerek gemiadamlarının kontrat süreleri kapsamındaki yükümlülükleri itibarıyla zamanları olmaması ana nedenler olarak ortaya çıkmaktadır. Ayrıca oldukça pahallı olan bu eğitimlerin masrafının gemiadamları tarafından üstlenilmesinin de uygun bir hal tarzı olmadığı düşünülmektedir.

Otomasyonun olumlu.olumsuz ayrıntıları” örnek olarak bazı kaptan Arkadaşlarımıza sorduk cevabımızı aldık otomasyonla ilgili verdikleri şu beyanları dikkat çekicidir ;

ECDIS'in kullanımında da eksiklikler var, kurslardakonuşuluyordu, burada (marka) var, gemiye çıkıyoruz veya ada (marka) var, tamamen birbirinden farklı… ”
Zabitler otomasyonlara güvendikleri için, görsel seyirin pek önemsizleşiyor herhangi bir şekilde otomasyon sistemleri devreden çıktıklarında ne yapacaklarını pek algılayamıyorlar…
Yanaşma manevralarında, otomasyon ihtiyacı olmuyor .
“ Birçok yerde pilotlar kendi ECDIS'leriyle geliyorlar İngiltere'de, Danimarka'da bu şekilde… .”
Aslında hadiseye hep şu yönden bakılıyor, otomasyon iyi kötü.Otomasyon ile insanın ilişkisinde sorun.Otomasyona az yada çok fazla güvenmek .
Otomasyonun kaptanı ve kılavuz kaptanların işleri kolaylaştırdığı seyir güvenliğinin artırıldığı görüş hakimiyeti sayesinde birlikte olumsuz görüş ve tecrübelerin ortaya çıktığı. Otomasyonla ilgili sıklıkla sözü geçen sorunlardan birininde yanlış kontrolsüz çalan alarmların köprüüstünde Görevli zabitlere stres yaşatmalarıdır.
ECDIS cihazın pek çok farklı yazılımları mevcut, bir standart olmadığı için öğrenilmesi ve kullanılmasında sorun yaşanmaktadır. Yazılımların menü’leri karmaşık yazılımların yükleme ve güncellenmesinde sıkıntı yaşanabilmektedir,bazı ölçümler zaman alabilmekte ve kâğıt haritada görülen şamandıra gibi ECDIS'de görünmemekte veya gereken yerde olmamaktadır.Otomasyon kendi devreden çıkması sonuç panikleme olabileceği ve arızanın yanında ve Silme için zaman kayıp yaşanabilmektedir. Otomasyon sistemlerinde veriler bazen gecikmeli gelebilmektedir.

Kendi sistemlerini kullanan kaptanlar daha rahat ve kendilerini emniyetli hissediyorlar. Türkiye'de boğaz geçişlerinde liman yaklaşımlarında seyirde gemideki otomasyon getirisi mevcut bazı faydalı bilgilerinizi paylaşın Akıntı,rüzgarlar, iskele ve rıhtımların konumu, rıhtımlarda gemi olup olmadığı adı gibi bilgilerin kaptanlar için aslında bir ihtiyaç olan otomasyon sistemleri, ülkemizde tam olarak Kullanılmamaktadır.

otomasyon alarm noktaları yanlış alarmlardan dolayı vakit kaybetmeden işten anlıyan bir servis teknisyenine Gemi nerde olursa olsun işin acilliyetine göre çaresine bakılmalı.Ancak liman örneklerinde veya dar bir kanal veya bir boğaz geçişleri sırasında alarmların sürekli çalması dikkat dağıtabilmektedir, ve alarmın neden çaldığı . Gemi çalışanlarının otomasyon konusunda bilgi ve yeteneklerinin olması gerekmektedir.Gemide görev alacak olan zabitanın özellikle Simülatör destekli eğitim aracılığıyla köprüüstü ve otomasyon sistemlerine uyum sağlayacak seviyeye getirerek vardiyaların teslim edilmesi önemlidir. Köprüüstündeki sistemlerin belli bir standart hale getirilmesi sistemlere daha çabuk uyum sağlamalarında önemli olup, doğru dan köprüüstünde durumsal farkındalığa etki durumdadır .Standartlaşma otomasyonunun faydasının artacağı görülmektedir .

Uluslararası kurallar dahilinde sistemlerin yedeklenmesi gerekmektedir. Bu sayede sistemler ani bir arızanın gösterdiğinde yedek sistem kurtarılabilinir. Ancak bu konumunda da , otomasyon kullanıcılarının sistemlere hakim olması konusunda sorun çıkaracağı öngörülüyor.

Otomasyonun kendi devreden çıkması paniklemenin önüne geçmek için sistem kullanıcılarının iyi bir eğitime tutulmanın yanı sıra Burada yine , simülatör destekli eğitim ortamda genel olarak senaryolarla , gemi seçtiğiniz doğal gerçeğe yakın seneryolar üreterek canlandırılması aracılığıyla zabitanın iyi bir eğitime tutulması gerekmektedir. Bu eğitimlerde aynı zamanda , özellikle genç zabitlerin görsel seyir ve gözcülüğün önemi konusunda bilginin arttırılması ve eğitilmesi gerekmektedir. Zabitlerin görsel seyir yöntemlerini benimsedikleri ve otomasyonun ancak seyir yardımcısı olarak kullanılması gerekliliğinin üzerinde durulması gerekmektedir. Eğitim oyuncularda verilen elektronik seyir eğitimlerinin zabitleri görsel seyirden uzaklaşabilme riski olduğu göz önünde bulundurulmalıdır.

Gemi Makinaları İşletme Mühendisi

Birol Çetinkaya

Pruvanız neta, denizleriniz sakin, rüzgarınız kolayına olsun. Selametle…

KAYNAKLAR

Megep Modülü

ALGANTÜRK, S. D., (2002), Deniz Hukuku Ders Notları, Türk Deniz Eğitim Vakfı Yayın No.: K – 7/2002, Deniz Ofset, istanbul BALCI, A., (2001), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve Đlkeler,

Pegema Yayıncılık, Ankara, ISBN 975 – 6802 – 40 - 5 BARSAN, E., PAZARA, R. ve ARSENIE, P., (2007), New Navigation Competencies, Pomorstvo, god. 21, br. 2 (2007), str. 151-161 BIMCO/ISF, (2005), Manpower 2005 Update, Warwick Institute for Employment Research, Team Impression Ltd,

Coventry BRADY, P. Rear Admiral, (2008), The Timeliness of the STCW Convention/Code Revision

– STW Chairman Update, 16th IMLA (International Maritime Lecturers Association) Conference – Dokuz Eylül University Đzmir, Türkiye, Ekim 2008 CERĐT, A.G., (1997), Denizcilik Eğitiminde Gelişmeler, Dünya Gazetesi, Denizcilik Dosyası Eki, 30 Haziran 1997, 21 CERĐT, A.G.,(1998), “Deniz Ulaştırma Güvenliği ve Denizcilik Eğitimi”, Mersin Deniz Ticareti Dergisi, 6, 72, Mayıs 1998, Mersin, 47-49 CERĐT, A.G., (2001), Denizcilikte Eğitimin Önemi, UTA Dergisi, Yıl:3, S

DTO-Deniz Ticaret Odası, (2008): Deniz Sektörü Raporu, Đstanbul, ISBN 978-9944-60315-7. 10-33,38-44

EMSA Technical Report (2005); Project number C.2.44.05, Avrupa Birliği Komisyonu, Brüksel,11-42

SĐPAHĐ, B., YURTKORU, E.S., ÇĐNKO, M., (2008), Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi, Beta Basım Yayım Dağıtım, Đstanbul, ISBN 978 – 975 – 295 – 827 – 2

Chen,CH,Khoo,LP,Chong,YTve Yiçinde,XF(2014).Bilgi

Fossen, T. BEN. (1994)

Graziano, A.,Teixeira, APve Soares, CG. (2016).

[1] Bak A., Chomski J., Magaj J., Pietrzykowski Z., Uriasz J., Aims and tasks of the navigational support system on a sea going Vessel, Advanced in Transport Systems Telematics, Katowice 2007.

[2] Banachowicz A., Wolejsza P., The analysis of possibilities how the collision between m/v Gdynia and m/v Fhu Shan Hai could have been avoided, Advances in Marine Navigation and Safety of Sea Transportation, TransNav 2007, Gdynia 2007.

[3] BSU - Federal Bureau of Maritime Casualty Investigation: Investigation Report 01/08, Grounding of LT Cortesia on 2 January 2008 on the Varne Bank in the English Channel, Hamburg, 1 April 2009.

[4] IHO Publication S-52 Appendix 2: Addendum to Annex A, Part 1, Edition 3.4, 2008.

[5] Lloyd’s Register: Sea-web data base, London 2011.

[6] MAIB - Marine Accident Investigation Branch: Report No 2/2009, Report on the investigation into the grounding of Pride of Canterbury ‘The Downs’ - off Deal Kent 31 January 2008, Southampton, January 2009.

[7] MSC: Circ.982, Guidelines on ergonomic criteria for bridge equipment and layout, IMO, London 2000.

[8] MSC: Circ.1061, Guidance for the operational use of integrated bridge system (IBS), IMO, London 2003.

[9] MSC: Circ.1091, Issues to be considered when introducing new technology on board ship, IMO, London 2003.

[10] MSC: Research into interaction with automated systems, MSC 82\15\2: IMO, London 2006.

[11] NAV: Report to the Maritime Safety Committee. NAV/54/2514, August 2008, IMO, London 2008.

internet Kaynakları:

http://www.denizcilik.gov.tr Denizcilik Müsteşarlığı

http://www.tcgasm.com Gemi Adamları Sınav Merkezi

http://www.imo.org International Maritime Organization

http://www.emsa.europa.eu/ European Maritime Safety Agency

http://www.iamu-edu.org International Association of Maritime Universities 133

http://www.nsr.nm-uni.eu Northern Maritime University