Türkiye, Çin'in büyümesinden yararlanabilir mi?

Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Kerem Gökten, "Çin önümüzdeki 10 yıl içinde dünyanın en büyük ekonomisi olacak biçimindeki popüler değerlendirmelere konu olmayı sürdürecek" diyor.

Doktora eğitimini Gazi Üniversitesi'nde Çin ekonomisinin kapitalist dünya sistemi ile ilişkisi üzerine yapan Yrd. Doç. Dr. Gökten, Türkiye'nin, Çin'in büyümesinden yararlanması için her şeyden önce kendi imalat yapısını değiştirmesi gerektiğini söylüyor.

Türkiye'nin, Doğu Asya pazarlarına entegre olmasının önünde başta lojistik maliyetleri olmak üzere ciddi engeller olduğunu aktaran Gökten, "Dünyanın gündemine bir üretim üssü olmanın yanı sıra orta sınıfın gelişmesine bağlı olarak bir efektif talep merkezi olarak yerleşecek bir Çin'in büyümesinden orta vadede yararlanmak tabii ki mümkündür. Ancak ihracat kompozisyonun derinleştirilmesi ve fiyat yapısının değiştirilmesine yönelik bir strateji geliştirilmelidir" diye konuşuyor.

CRI Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Yrd. Doç. Dr. Gökten, 2008 yılından bu yana gerçekleşen göreli ihracat artışına karşın Türkiye ile Çin arasında kronik dış ticaret açığının olduğunu gözlemlendiğini aktarıyor.

Gökten, "Türkiye'nin, Çin ile arasındaki ticarette ihracatın ithalatı karşılama oranı sözünü ettiğimiz artışa karşın yüzde 15'i bile bulmuyor. Üstelik bu ihracatın yüzde 70'i maden ve doğal taş ihracatından oluşuyor" diyor.

İstatistiklere bakıldığında, Türkiye'nin ithalatında Çin'in yeri oldukça büyükken aynı şeyi Çin için söylemek mümkün olmuyor. Türkiye, Çin'in ithalatından ancak yüzde 0.15 pay alabiliyor.

Yrd. Doç. Dr. Kerem Gökten, "Çin, iç piyasasını geliştirme odaklı bir yeniden yapılanma arayışı içinde. Orta sınıfın gelişmesine bağlı olarak tüketici elektroniği pazarının bir fırsat olduğunu düşünüyorum ancak gerek Çin firmalarının gerekse Çin ile güçlü ticari ilişkileri olan Asya Kaplanlarının bu alanda güçlü rakipler olduğunu düşünürsek bu fırsatın oldukça sınırlı olduğunu söylemek durumundayım. Doğal taş ihracatı Türkiye'nin bu ülkeye yaptığı ihracatın lokomotifi olmaya devam edeceğe benziyor" yorumunu yapıyor.

Gökten, Çin ekonomisinin geleceğini ise "Çin'in 2020-orta dereceli varlıklı toplum hedefinin önündeki en büyük meydan okuma, kapitalist metropollerin tüketim talebine olan bağımlılığını azaltmak olacak. Bunun yolu ekonomiyi ihracat ve yatırım odaklı olmaktan çıkarmak, iç pazarı istikrarlı talep yaratır hale getirmek olacak. Bu yapısal bir değişim anlamına geliyor, Hu Jintao ve Wen Jiabao ikilisi bu doğrultuda bir adım attı" diye değerlendiriyor.

Buna rağmen, alınması gereken epey yol olduğunu söyleyen Gökten, "Bu türden bir dönüşüm ihracat ve ucuz işgücü kartının zayıflamasını beraberinde getirir. Çin'in ihracat odaklı büyümeden vazgeçmeye hazırlıklı olduğunu sanmıyorum, nitekim daha geçtiğimiz günlerde Yuan'ın işlem bandını yüzde 1'den 2'ye çıkararak ihracatçısının elini rahatlatma yolunda bir adım attı" diyor.

Gökten ayrıca, geçtiğimiz yılsonunda yapılan 18. Parti Kongre 3. Birleşik Oturumu'nda açılan 60 maddelik reform paketinin ilk uygulama sonuçlarını da beklemekte yarar olduğunu söylüyor. Küresel kapitalizm ile entegrasyon konusunda önemli maddeler içeren, hatta sermaye hesabının açılacağını telaffuz eden reform paketi çalışan sınıfların hayatında dolayısıyla ÇKP'nin meşruiyetinde ne gibi etkiler yaratacağını ise zamanın göstereceğini belirtiyor.

Gökten, "Çin'in yeni kuşak liderliğinin ajandasında yerel hükümetlerin mali yapısını sağlıklı ve işlemlerini daha şeffaf kılmak da yer alıyor. Nitekim Çin Başbakanı Li Keqiang, gölge bankacılık başta olmak üzere finansal riskleri minimize etmeye yönelik düzenlemelerin yapılacağının, Basel III kriterlerine uyum sağlanacağının ipuçlarını veriyor" diyor.