İsrail Doğalgazda Türkiye Seçeneğini Masaya Koydu...

İtalyan devi Eni?nin, Mısır?da parasal değerinin 1 trilyon TL olduğu düşünülen Akdeniz?in en büyük, dünyanın ise 20?nci büyük doğalgaz rezervini bulması, Doğu Akdeniz?deki enerji hesaplarını değiştirdi.

Dışarıdan doğalgaz ithal eden Mısır, bu keşifle 2020?ye kadar kendisine yetebilen bir ülke olmayı hedeflerken, kendi bölgesinde doğalgaz bulan İsrail?in de planlarını gözden geçirmesine sebep oldu. İsrail?deki kulislerde, yeniden Türkiye seçeneği üzerinde durulmaya başlandı.

İsrail?in 2013 Nisan?ında faaliyete geçen Tamar sahası iç tüketim için kullanılırken, 2019?da faaliyete geçmesi beklenen Noble-Derek ortaklığındaki Leviathan?ın ise yüzde 50-60?ının ihraç edilmesi planlanıyor. İsrail?in planları arasında, doğalgazı iç tüketim için İspanyol-İtalyan ortaklığı Union Fenosa üzerinden Mısır?a satmaktı. Ancak Mısır?ın İsrail?den daha büyük rezerv bulması, bu seçeneği tehlikeye düşürdü.

İstekli Sinyaller

İsrail kulislerinde konuşulan diğer seçenek de, Leviatan?dan Güney Kıbrıs?ın doğalgaz sahası Afrodit?e boru hattı yapılarak, gazın Rum Kesimi üzerinden Avrupa?ya satılması.

Bu ortaklık için Güney Kıbrıs?taki Vassilikos santraline sıvılaştırılmış doğalgaz ihraç tesisi (LNG) inşa edilmesi fikri uzun süredir masada olsa da, ilerleme sağlanamadı. İsrail?deyse çevre endişesiyle LNG tesisi inşası söz konusu değil.

Bunun yerine, yüzen bir tesis kurulması da düşünülüyor. Bir dört futbol sahası büyüklüğünde olması öngörülen tesisin, dünyada bir ilk olabileceği belirtiliyor. Ancak tam da bu nedenle şirketler, böyle bir riske girme konusunda pek de istekli değil.
İşte bu denklemde tekrar gündeme son seçenek, gazı Türkiye piyasasına satmak ve Türkiye üzerinden Avrupa?ya aktarmak. İsrail?in Gazze?ye geçen yıl düzenlediği operasyona sert tavır gösteren Ankara, bu seçeneği rafa kaldırmıştı.

Ancak İsrailli kaynaklar, son dönemde Türkiye?den bu konuda ?çok istekli? sinyaller geldiğini belirtiyor. Buna karşqılık aynı kaynaklar, Mavi Marmara baskının ardından gerilen ilişkilerde normalleşme olmadan, böylesi büyük bir projeyi hayata geçirmenin anlamlı olmadığını vurguluyor. Herhangi bir krizde liderlerin vanayı kapatması, alınabilinecek bir risk değil. Bu nedenle İsrail Türkiye seçeneği konusundaki şu an beklemede.

Kıbrıs?ta Çözüm...

Kararı alacak şirketler, halen Türkiye seçeneğiyle ilgilense de, Kıbrıs?ta çözüm olmadan bunu nasıl yapacaklarını bilmiyorlar. Zira çözüm olmadan boru hattı döşenmesi neredeyse imkansız.

Leviatan?dan Türkiye?ye boru hattı döşemeye karar verilse bile, bu hat ya Güney Kıbrıs?ın ya da Lübnan?ın münhasır ekonomik bölgesinden geçmek zorunda. İsrail?le hala teknik olarak savaşta olan Lübnan?ın, buna izin vermesi olası görünmüyor. Gazın Yunanistan üzerinden ihraç edilmesinin masrafı, Türkiye seçeneğinin neredeyse 9 katı. Büyük şirketlerin aklındaki en iyi formül, İsrail gazını Leviathan?dan Afrodit?e, oradan KKTC ve Türikye?ye aktarmak. Zira en fizıbıl ve ucuz seçenek bu. Ancak normalleşme ve çözüm şart.

Avrupa pazarını geri plana atarak Asya?ya odaklanmak da, İsrail?de giderek destek bulan başka seçenek. Çin, büyük oranda doğalgaza ihtiyaç duyuyor. Bu seçenek de LNG tankerleriyle taşımacılığı sağlayacak bir şirketle ortaklığı gerektiyor.

Leviathan için bürokratik engelleri hızla aşması halinde, İsrauil?in gaz ihracatının, kısa vadede Mısır gazından zarar görmeyebileceği belirtiliyor.