İpek Yolu Tamam

Çin'in 13. Beş Yıllık Kalkınma Planında ortaya koyduğu Açık Kalkınma Stratejisi "Bir Kuşak Bir Yol Girişimi" ile birlikte güzergâh üzerinde yer alan tüm ülkelerin gelişmesine katkı sağlayacak. Kadim ipek yolunun kilit ülkesi Türkiye "Yeni İpek Yolu'nun" da kilit ülkesi olmaya devam edebilir. Türkiye dünyanın 17. ekonomisi olarak G20 ülkesi konumunda, Asya ve Avrupa arasındaki geçiş ülkesi olması nedeniyle tarihsel olarak üslendiği jeopolitik konumu, nitelikli işgücü, hızla gelişen altyapısı, büyüyen ve çeşitlenen hizmet ve sanayi sektörleri ile Yeni İpek Yolu Ekonomi Kuşağı'nın da kilit ülkesi olma potansiyeline sahip.Türkiye, İpek Yolu Projesi ile çok fazla etkin olmadığı Asya pazarına daha hızlı ve ucuz yollardan ulaşma fırsatı da yakalayabilir. Çin ise Türkiye sayesinde, Beijing ile Londra arasında güvenli ve kesintisiz bir lojistik hat kurma olanağına sahip olacaktır. Diğer taraftan Çin, fosil kaynaklara duyduğu gereksinim nedeniyle Orta Doğu'da giderek daha fazla rol almak istiyor. Bu nedenle Çin Bir Kuşak Bir Yol Girişimi'nde Orta Doğuya ve özellikle de bölgedeki iki önemli aktör olan Türkiye ve İran'a önem veriyor.

Yeni İpek Yolu kapsamında Türkiye ve Çin arasında atılan ilk somut adım, Çin Başbakanı Wen Jiabao'un 7-9 Ekim 2010 tarihleri arasında Türkiye'ye gerçekleştirdiği ziyaret sırasında atılmıştı. Bu kapsamda iki ülke arasında imzalanan Yeni İpek Yolu Bağlantısı Ortak Çalışma Grubu Kurulmasına İlişkin Mutabakat Zaptı, Demiryolu İşbirliği Anlaşması, Ulaştırma Altyapısı ve Denizcilik Alanında İşbirliği Mutabakat Zaptı, İpek Yolu'nun hayata geçirilmesi için önemli anlaşmalardır. Bir Kuşak Bir Yol Girişimi kapsamında ise 2015'de Antalya'da düzenlenen G20 Liderler Zirvesi sırasında "Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Çin Halk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında İpek Yolu Ekonomik Kuşağı ve 21. Yüzyıl Deniz İpek Yolu ile Orta Koridor Girişiminin Uyumlaştırılmasına İlişkin Mutabakat Muhtırası" imzalandı.

14–15 Mayıs'ta Beijing'de düzenlenen "Kuşak ve Yol Uluslararası İşbirliği Forumu'na" Türkiye, Cumhurbaşkanı Erdoğan başkanlığında bir heyet ile katıldı. Forumda devlet başkanı düzeyde temsil edilmesi Türkiye'nin Kuşak ve Yol Girişimi'ne verdiği önemin göstergesi konumunda. Cumhurbaşkanı Erdoğan forumun açılış toplantısında yaptığı konuşmada Asya ve Avrupa'nın kesişme noktasında bulunan Türkiye'nin, özel coğrafi konumuyla İpek Yolu coğrafyasının önde gelen ülkelerinden birisi olduğunu vurgulayarak Çin'in, İpek Yolu ekonomik koridoru girişiminin, Türkiye'nin Orta Koridor Projesi ile bütünleştiğine işaret etti. Türkiye altyapı, ulaştırma, sanayi yatırımları, enerji ve enerji kaynakları gibi alanlarda Çin ile işbirliğini geliştirmeyi istiyor. Bu nedenle Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan, Erdoğan'a eşlik ediyorlar.

Asya'yı Avrupa'ya bağlayan İpek Yolu Ekonomik Kuşağı üzerinde demiryolu bağlantılı üç ana koridor bulunuyor: (Harita 1) (Sahbaz U. 2014.The Modern Silk Road: One Way or Another?)

Kuzey Koridoru:

Bu koridor, Kazakistan'da başlayan ve Rusya'ya bağlanan Rusya Trans-Sibirya Demiryolu hattını kullanıyor. Kuzey Koridoru, Rus anakarasını geçerek, Avrupa'nın kapısı olan Beyaz Rusya ve Polonya'ya ulaşıyor. Bu koridor hali hazırda kullanılıyor. Aynı zamanda, bu koridor üzerinde sınır geçişleri az olduğu için daha etkin bir hat konumunda bulunuyor. Bu hattın dezavantajı ise hat boyunca ise iklimde meydan gelen değişmeler, kış mevsiminde kuzeye doğru çıktıkça ilkim şartları sertleşiyor.

Güney Koridoru:

Bu koridor Kazakistan'dan başlıyor, Türkmenistan ya da Kırgızistan üzerinden Tacikistan'a oradan da İran'a geçiyor. İran aracılığıyla Türkiye'ye ulaşıyor ve sonunda Avrupa ile bağlantı kuruyor. Bu koridorun ana dezavantajı çok fazla sınır geçişi içermesi ve geçiş ülkelerindeki siyasi istikrasızlıklar olarak ortaya çıkıyor.

Orta Koridor:

Bu koridor Kazakistan'ı geçerek Kazakistan'ın Aktau limanına bağlanıyor. Deniz bağlantısıyla, Azerbaycan'ın yeni inşa edilen Alat limanına ulaşıyor. Koridor Güney Kafkasya'yı geçerek Türkiye üzerinden Avrupa'ya bağlanıyor. Orta Koridor, güzergâh üzerinde nispeten Batı ile ilişkileri iyi olan rejimlere sahip ülkelerin olması nedeniyle siyasi olarak uygulanabilir bir alternatif konumunda.

Türkiye özellikle orta koridor güzergâhı üzerinde kilit bir ülke konumunda bulunuyor. Londra ile Pekin'i birbirine bağlaması hedeflenen kesintisiz demiryolu projesi İpek Yolu Ekonomi Kuşağı'nın en önemli alt projelerinden biri konumunda. 30 milyar dolarlık Edirne-Kars arasında planlanan yüksek hızlı tren projesi bu lojistik hattın Türkiye kısmını oluşturuyor. Türkiye'nin şu ana kadar gerçekleştirdiği Marmaray, Yavuz Sultan Selim Köprüsü tamamlanma aşamasında olan Bakü-Tiflis-Kars demiryolu projeleri de İpek Yolu Ekonomi Kuşağının orta koridorunun önemli bağlantı yolları konumundalar. Öte yandan hem Avrupa'ya hem de Orta Asya ya yakın olan Türkiye lojistik bir hat olmanın dışında her iki pazarda büyümek isteyen Çinli şirketlere güvenli bir liman sağlayabilir. Türkiye ile Çin arasındaki ekonomik ilişkileri gelişmesi her iki ülke içinde büyük fırsatlar barındırıyor. Bu nedenle Türkiye ilan edildiği 2013 yılından itibaren Bir Kuşak Bir Yol Girişiminin öneminin farkında ve projenin hem bir güvenli geçiş ülkesi hem de "Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi (TANAP)" ve Türk Akımı Doğalgaz Boru Hattı gibi projelerle enerji ikmal merkezi olarak önemli bir paydaşı konumunda bulunuyor.