Gemi Adamı Eğitimine Önem Verilmeli

İMEAK DTO Olağan Meclis Toplansında konuşan, Eğitim ve İstihdam Komisyonu Başkanı Yusuf Sertkaya, gemi adamlarının eğitim ve istihdam sorunlarıyla ilgili çözüm önerilerini sundu.

Sertkaya, “Günümüzde bacasız fabrika diye tabir ettiğimiz gemi adamlarımızın değerini Çin, Japonya, Gürcistan, Ukrayna, Filipinler, Hindistan gibi ülkeler anlamış, devlet olarak sorunlarını tespit etmiş, gerekli yatırımlarını yapmış hatta meyvelerini toplamaya başlamıştır” diyerek gemi adamlarını uzun süre denizde çalışmaya teşvik etmek amacıyla gemi adamlarının yıpranma paylarının tekrar verilmesi ve vize muafiyetlerinin sektöre yaratacağı kolaylık göz önüne alınarak uygun çalışmaların yapılması konusuna dikkat çekti. 

İşte Yusuf Sertkaya'nın DTO meclis kürsüsünden yaptığı o kunuşma 

Sayın başkanım, değerli katılımcılar,
Bu gün sizlere gemiadamlarımızın eğitim ve istihdam sorunları çözüm önerilerimi arz edeceğim. günümüzde bacasız fabrika diyebileceğimiz gemiadamlarının değerini çin, etiyopya, somali, gürcistan, ukrayna, filipinler, hindistan, gibi birçok ülke anlamış devlet olarak sorunları tespit etmiş, gerekli yatırımları yapmış, hatta meyvelerini toplamaya başlamıştır.

Filipinlerin gemiadamları konusunda izlediği politika
Örnek olması açısından filipinlerin gemiadamları konusunda izlediği politikanın ana başlıklarını şu şekilde belirtebiliriz;
ihraç edilecek emeği yaratmak,
sürdürülebilir bir kaliteyi sağlamak,
günün koşullarına uygun hale getirmek,
pazarlama kanallarını oluşturmak,
kazancın en kolay yoldan ülkeye transferini sağlamak,
emeğin haklarını koruyacak gerekli mekanizmayı oluşturmaktır.
arz ettiğim politikayı titizlikle uygulayan filipinler gemiadamı istihdamından yılda 5,6 milyar amerikan doları gelir elde etmektir.

Yılda 2 milyar Dolar
Konuya ilişkin ülkemizdeki duruma baktığımızda; yansıda da görüleceği üzere, bugün 500 gt ve 750 kva üzerinde çalışabilecek türk liman cüzdanına sahip aktif zabit ve tayfa miktarı takriben 80 bin kişidir. bahse konu gemiadamlarımızın ortalama ayda 2000 amerikan doları maaş aldığını göz önüne aldığınızda, ayda 160 milyon amerikan doları, yılda ise 2 milyar amerikan doları demektir. doğrudan ülkemize giren bu para neredeyse 10 milyar dolarlık sanayi ürününe denktir. zira, gemiadamının kazancında yurtdışından ithal edilen ham madde, yarı mamul madde, yedek parça, vs.yoktur.

Ülkemize yılda 3 milyar amerikan dolarının üzerinde net gelir sağlayabilecek olan gemi adamı ihracı yapabiliriz. bunu yapabilmek için öncelikle gemiadamına bakışımızı değiştirmeli, gerekli şartlara sahip gemiadamının eğitim maliyetlerini paylaşmalıyız.

İngilizce dil sorunu
Bugün gemiadamlarının en önemli sorunu başta tayfalar olmak üzere ingilizce dil sorunudur. idaremizce de malum olan bu husus nedeniyle subat ayında yapılan mevzuat değişikliği ile zabitlere yds ve eş değer sınavlardan ingilizce notu alma zorunluluğu getirilmiştir. ancak sonuçta istenilen neticeye ulaşılamamıştır.

Denizcilik sektöründe çalışan hepimiz ingilizcenin önemine inanıyoruz. diğer taraftan yds sınavının düzenleme gerekçesi ve akademik personel için yökdil uygulaması göz önüne alındığında, gemiadamlarına yönelik ayrı bir genel ingilizce dil sınavının yapılmasının, yeni sınav düzenlemesinin uygulamaya geçmesine kadar olan sürede ise sınırlı zabit yeterliliklerine geçişde yds puan zorunluluğunun kaldırılması, diğer zabit yeterliliklerinde ise makul puanlara düşürülmesinin en uygun hal tarzı olacağını değerlendirmekteyiz.

Diğer taraftan mevzuat değişikliği ile mevcut klavuz kaptanlara getirilen yds puan zorunluluğunun kazanılmış hakların korunması hukuku dikkate alınarak tekrar gözden geçirilmesi uygun mütalaa edilmektedir.

Malumlarınız olduğu üzere bu gün işkur’un finanse ettiği, iş garantili kalıpçı, elektrikçi, oto tamiri, budama, antep fıstığı işleticisi, kuaför, asma yetiştiricisi, manikür, pedikür gibi kursları var. devletimiz, asma yetiştiricisi kursuna para versin hiç itirazımız olmaz, istihdamı teşviktir.

Gemiadamlarının ingilizce eğitimi teşvik edilmeli
Benzer şekilde, devletimiz 3 milyar dolar ülkesine döviz getirecek gemiadamlarının ingilizce eğitimini de teşvik etmelidir. aksi taktirde yabancı dil seviyelerinin yetersiz olması nedeniyle türk gemiadamları istihdam dışı kalacak, yerlerine çinli / filipinli / hintli personel istihdam edilecektir.

Alternatif çözüm olarak tayfaların orta seviyede ingilizce öğrenebileceği 270 saat ingilizce eğitim ücretinin devletimiz tarafından işkur vasıtası ile karşılanabileceği değerlendirilmektedir. türk ve yabancı armatörler orta seviyede ingilizce bilgisine sahip türk gemiadamlarına deniz hizmet süresi ve mesleki bilgi düzeyi gibi diğer şartları da karşıladıkları taktirde istihdam garantisi vermektedir.

Sayın başkanım değerli katılımcılar,
Tayfalarla ilgili olarak yaşadığımız ve istihdamı doğrudan etkileyen bir diğer konu tayfa eğitimleridir. bu gün örnek olarak 6 haftalık bir eğitim ile gemici ve yağcı yeterliliği alınmaktadır. bu kısa süre içinde meslek erbabı yetiştirmek, eğitilenlere denizcilik nosyonu ve mesleki aidiyet kazandırmak, takdir edersiniz ki mümkün değildir. bu kapsamda denizcilik eğitim sektör temsilcilerinin de katılımıyla bir çalışma yapılarak bahse konu eğitimlerin yabancı dil eğitimi de dahil olmak üzere içerik ve süre olarak yeniden gözden geçirilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.

Üniversite mezunlarının denizde çalışma oranları son derece düşüktür.
Bir diğer önemli konu yönetim düzeyi zabit yeterliliklerindeki gemiadamı açığımızdır. maalesef üniversite mezunlarının denizde çalışma oranları son derece düşüktür. dolayısıyla yönetim düzeyindeki yeterliliklerde personel bulmada sıkıntı çekiyoruz. bakınız, bir yerde bir sıkıntı var ise sistem onun çözümünü de yaratıyor. bahsettiğimiz bu açık ne yazık ki yabancı ehliyetle çözülüyor. yabancı ehliyet çıkartmak için bu ülkenin milyonlarca doları yurtdışına gidiyor, yağcı, gemici hatta hiç bir yeterliliği olmayan insanlar başmühendis, ikinci mühendis, uzakyol kaptanı yeterliliği alıyor, bu yabancı ehliyetlerle gemilerde çalışıyor. sonra, gerekli denizcilik disiplinine sahip olmayan bu kişiler denize sintine basıyor, sonuçta türk zabitleri bilgisiz, beceriksiz, kötü oluyor. bakınız; yabancı ehliyetli bir personel yüzünden bir yunan armatörünün 3 gemisi türk zabitten filipinli zabite geçti ve türkiye olarak ayda gemi başına 42 bin yılda ise yaklaşık 1.5 milyon amerikan dolarını ne yazık ki kaybettik.

Özellikle 3000 kva ikinci makinist, uzakyol ikinci mühendis ve makinist ile uzakyol birinci zabit yeterliliklerindeki adedi eksiklik tehlikeli boyutlardadır. sorunun çözümü maksadıyla mevzuat gereğince bu yeterliliklere yükselmek için istenen 36 aylık deniz hizmeti zorunluluğunun makul bir süreye düşürülmesi uygun mütalaa edilmektedir.

Yapılan bu düzenleme nedeniyle oluşacak işletim düzeyi zabit açığı ise, denizcilik meslek yüksek okullarında ve kurslarda 2 yıl eğitim almış, bugünkü mevcudu 5 bin civarında olan vardiya ve makine zabitlerinin uzakyola geçişi için istenen ingilizce notunun yanı sıra 24 aylık deniz hizmet süresinin bu tonaj ve kva’da hizmet yapılacak gemi adedinin yetersizliği ve stcw gerekleri de dikkate alınarak 12 aya düşürülmesi uygun mütalaa edilmektedir. bu düzenleme yapıldığında yabancı ehliyetlilerin istihdam bulma imkanı ortadan kalkacağından yurtdışına döviz çıkışı önlenecektir.

Ayrıca, gemiadamlarının denizde uzun süre çalışmalarını teşvik etmek maksadıyla gemiadamlarının yıpranma paylarının tekrar verilmesi ve vize muafiyetlerinin sektöre yaratacağı kolaylıklar da göz önüne alınarak uygun görülecek deniz hizmetini tamamlayan yönetim düzeyindeki zabitlere yeşil pasaport verilmesi gibi önlemlerin alınmasının da uygun olacağı değerlendirilmektedir.

Sayın başkanım, değerli katılımcılar,
son olarak zabit ve tayfalarımızın mesleki bilgilerinin ulusal ve uluslararası standartlara ulaşmasını sağlamak ve ulaşılan bu seviyeyi muhafaza etmek için sistemin bir parçası olan eğitim kurumlarının disipline edilmesine ilişkin alınmış olan yerinde önlemlere devam edilmesi, kabotaj dışında çalışacak tayfalara görev ihtiyacı da dikkate alınarak asgari lise mezuniyeti ve ingilizce puan zorunluluğu getirilmesi,

Sertifika yenilemeleri ve yeterlilik uzatmalarında deniz hizmetine ilave olarak tazeleme eğitimi veya yenileme sınavı uygulamasının getirilmesi, uygun mütalaa edilmektedir. Aksi durumdaTürk gemiadamının kalitesinde ve dolayısı ile istihdamında düşüş kaçınılmaz olacaktır.




sözlerime son verirken, konuya ilişkin idaremizde yapılacak çalışmalara hertürlü desteği vermeye hazır olduğumuzu belirtir, denizcilik eğitim sektörümüzün sorunlarını dile getirme fırsatı verdiğiniz için tekrar şükranlarımı sunarım.