Antarktika'da Çevre Koruma Protokolü'nün Uygulanmasına Dair Yönetmelik Yayımlandı

Yönetmelikle, Antarktika Andlaşma Bölgesindeki Türkiye Cumhuriyeti faaliyetlerinin, 2017 yılında kabul edilen Antarktika Andlaşması Çevre Koruma Protokolü'nde belirtilen şartlara uygun yürütülmesine ilişkin usul ve esasları belirlendi.

Bilimsel, resmi veya lojistik faaliyetlerde bulunmak üzere, Türkiye Cumhuriyeti tarafından Antarktika Andlaşma Bölgesine giriş yapmasına izin verilen faaliyet sahipleri ile bu kişilerce çevrenin korunmasına yönelik gerçekleştirilecek faaliyetlere ilişkin görev ve sorumlulukları kapsayan yönetmelikle belirlenen kriterler çerçevesinde, Antarktika'da bilimsel çalışma yapmak isteyen gerçek ve tüzel kişilere, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca izin verilecek.

Buna göre, maden ve paleontolojik buluntuların bilimsel faaliyet için Antarktika Andlaşma Bölgesi'nden çıkarılması, Antarktika flora-faunası ile mikroorganizmalardan örnekleme yapılarak, bu örneğin Antarktika Andlaşma Bölgesi dışına çıkarılması, yerel bitki ve hayvan türlerinin habitatları veya popülasyonuna müdahale edilmesi, yerel olmayan bitki hayvan veya mikroorganizmaların bilimsel amaçlar dahilinde Antarktika Andlaşma Bölgesine sokulması, pestisitler, poliklorlu bifeniller, ambalaj malzemesi olarak kullanılan polistiren kürecikler veya dolgu malzemesi cipsler, steril olmayan topraklar ile Antarktika çevresi için zararlı olabileceği öngörülen diğer madde ve preparatların Antarktika Andlaşma Bölgesine sokulması, bilimsel üs, bilimsel araştırma kampı gibi yapıların inşası, onarımı veya sökümü gibi işlemlerde çalışılması için faaliyet sahibi tarafından izin alınması gerekecek.

Bakanlık, Antarktika Andlaşma Bölgesi'nde gerçekleştirilecek faaliyetlerin Antarktika çevresi üzerinde olumsuz etkileri olması veya tehdit oluşturması durumunda, faaliyete ilişkin izni askıya alınabilecek veya iptal edilebilecek.

Gerekli izinleri alarak Antarktika Andlaşma Bölgesi'ne giden faaliyet sahipleri, yaptığı çalışmaları konu alan ve Bakanlık web sayfasında ilan edilen format çerçevesinde hazırlanacak bilgilendirme raporunu, sefer bitiminden sonraki bir ay içinde Bakanlığa sunmak zorunda olacak.

Verilen izinler çerçevesinde çalışma yapmayan, yönetmeliğin öngördüğü görev veya yasakları ihlal ettiği tespit edilen faaliyet sahiplerine ise 10 yıl süre ile Antarktika’ya gidişi yasaklanacak.

Antarktika'da gerçekleştirilmesi planlanan her proje, bir faaliyet olarak ele alınacak ve tüm faaliyetler için seferden önce ÇED raporu hazırlanarak, Çevre ve Şehircilik Bakanlığına sunulacak.

Bakanlık tarafından uygun bulunan kapsamlı ÇED raporu taslağı, Antarktika Andlaşması Danışma Toplantısı'ndan en az 120 gün önce taraf ülkelerin ve Komitenin görüşlerine iletilecek ve kapsamlı ÇED raporları halkın erişimine ve taraf ülkelerin görüşüne açılacak.

Kapsamlı ÇED raporuna konu olan faaliyetin etkisinin değerlendirilmesi ve doğrulanması için temel çevresel göstergeler, faaliyet sahibince uygun şekilde izlenecek. İzleme sonuçları, faaliyet sahibince Bakanlığa yıllık olarak en geç ağustos ayı sonuna kadar raporlanacak.

İzleme çalışmaları sonucunda, faaliyetin çevresel etki değerlendirmesinde belirtilen esaslara uygun olmadığının belirlenmesi halinde, olumsuz etkilerin en aza indirilmesi faaliyet sahibi tarafından sağlanacak. Gerekli olduğu hallerde, faaliyet, Bakanlık tarafından askıya alınabilecek, değiştirilebilecek veya iptal edilebilecek. Bakanlık, gerekli görmesi halinde yeni bir kapsamlı ÇED raporu hazırlanmasını da isteyebilecek. Alanın eski haline getirilmesi de faaliyet sahibi tarafından sağlanacak.

Nihai kapsamlı ÇED raporu, Antarktika Andlaşma Bölgesi'nde faaliyete başlanmadan en az 60 gün önce Bakanlık tarafından tüm taraf ülkelere dağıtılacak.

Antarktika’da Bilimsel Üs Kurulması Projesi

Cumhurbaşkanlığı himayelerinde yürütülen "Antarktika’da Bilimsel Üs Kurulması Projesi" kapsamında kurulacak bilimsel üssün faaliyetlerinde çevrenin korunması da bu yönetmelik hükümleri çerçevesinde sağlanacak.

Antarktika'da bu üssün kurulmasıyla kıtada üssü bulunan ABD, İngiltere, Rusya başta olmak üzere 29 ülkenin arasına Türkiye de katılacak.

Öte yandan yönetmelikle Türkiye'nin Antarktika'da oy hakkına sahip olabilmesi için önemli kriterlerden biri olan Antarktika Çevre Koruma Protokolü'ne uyum sağlanması şartı da gerçekleştirilmiş ve Türkiye'nin Antarktika'daki varlığı açısından önemli bir adım atıldı.