ABD´ye Serbest Çin´e Yasak mı?

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun, ABD'nin hayati önem taşıyan su yolu üzerindeki artan Çin nüfuzuna karşı harekete geçmediği takdirde bunun sonuçlarına katlanacağı uyarısında bulunmasının ardından Panama, ABD Donanması gemilerine ücretsiz geçiş hakkı sunmayı kabul etti.

Rubio, Pazar günü gerçekleştirdiği ziyarette Panama Devlet Başkanı Jose Raul Mulino ile bir araya gelerek, Çin'in bölgedeki varlığının artması ve kanala müdahil olması konusundaki endişelerini dile getirdi.

Rubio, Panama'nın derhal değişiklik yapmaması halinde ABD'nin Panama Kanalı Anlaşması kapsamındaki haklarını korumak için "gerekli önlemleri" alabileceğini belirtti.

Toplantıdan sonra Mulino, Rubio'ya ABD Donanması gemilerinin artık kanaldan ücretsiz geçiş hakkı kazanacağı konusunda güvence verdi. Panama Kanalı Otoritesi ayrıca ABD Donanması Gemileri için "transit önceliğini" optimize edeceğini belirtti.

Panama yetkilileri ücretsiz geçiş teklifinin ayrıntılarını henüz doğrulamazken, kanal otoritesinin açıklamasında ABD gemilerine öncelik verileceği açıkça belirtildi.

Bu önlemler, ABD Başkanı Donald Trump'ın, Panama'nın ABD Donanması'nın kanal kullanımı için "fahiş" ücretler talep ettiği yönündeki şikayetlerinin ardından alındı.

Trump daha önce Panama'yı Çin çıkarlarını kayırmakla suçlayarak su yolunun kontrolünü ele geçirmekle tehdit etmişti. Trump ayrıca Panama'yı kanal bölgesinde çok sayıda Çin tabelasının bulunmasına izin verdiği için eleştirmiş, bunun "doğru olmadığını" ve ABD güvenlik çıkarlarını baltaladığını söylemişti.

Mulino, buna karşılık Rubio'ya Panama'nın kanal üzerindeki kontrolünü bırakmayacağına dair güvence verdi. Trump'ın iddialarını reddederek kanalın tarafsızlığına yönelik gerçek bir tehdit olmadığını ve yabancı askeri güçlerin bölgeyi ele geçirmesine izin verme planları olmadığını belirtti.

Mulino, Panama Kanalı'nın anayasal olarak bağımsız bir kuruluş olan Panama Kanal Otoritesi tarafından yönetildiğini söyledi.

Panama ayrıca Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi'ne katılımını yenilemeyeceğini duyurarak, böyle bir adım atan ilk Latin Amerika ülkesi oldu.

Mulino, 2017 yılı sonlarında başlayan girişimde Panama'nın katılımının, anlaşmanın daha erken feshedilmesi yönünde bir karar alınmadığı takdirde 2026 yılında sona ereceğini açıkladı.

Çin Dışişleri Bakanlığı, Panama'nın duyurusuna yanıt vererek, Panama'nın kanal üzerindeki egemenliğine saygı duyduğunu ve su yolunun kalıcı tarafsız bir uluslararası bölge olmaya devam ettiğini belirtti.

Ancak Çin, Panama'nın Kuşak ve Yol Girişimi'nden çekilme kararına ilişkin herhangi bir yorumda bulunmadı.

Diplomatik anlaşmazlıklara rağmen Mulino, Rubio ile görüşmeyi "saygılı ve samimi" olarak nitelendirdi. Kanalın kontrolünü ele geçirmek için askeri güç kullanılacağı yönündeki haberleri reddederek, kanalın kullanımını düzenleyen anlaşmaya yönelik gerçek bir tehdit algılamadığını belirtti.

Rubio'nun altı günlük seyahati El Salvador, Kosta Rika, Guatemala ve Dominik Cumhuriyeti'nde duraklamalar da içeriyordu. Seyahat, Trump'ın Kanada, Çin ve Meksika'ya gümrük vergileri koyma kararının ardından gerçekleşti.

Küresel ticarette kritik bir geçit olan Panama Kanalı, Panama'nın Çin ile büyüyen bağları nedeniyle son aylarda artan bir incelemeye tabi tutuldu. Panama, 2017'de Çin lehine Tayvan ile diplomatik ilişkilerini kesti ve bu da ABD'de Çin'in bölgedeki büyüyen varlığıyla ilgili gerginlikleri artırdı.

ABD hükümeti, özellikle yakındaki limanları yöneten Hong Kong merkezli bir şirket aracılığıyla Çin'in nüfuzunun, kanalın tarafsızlığını ve güvenliğini tehlikeye atabileceği yönündeki endişelerini dile getirdi.

Bu endişeler, Trump'ın 1999'da Panama'ya kanal kontrolünü veren anlaşmayı "aptalca" bir karar olarak nitelendirdiği 2017 açıklamalarından sonra yoğunlaştı. Trump'ın söylemlerine rağmen Panam, kanal ve operasyonları üzerinde tam kontrole sahip olduğunu açıkça belirtti.

Referanslar: Bloomberg, baltimoresun