'Yerinde üretim' Konteyneri Vurdu!

Çin başta olmak üzere ucuz işgücüne dayalı üretim avantajını yitirirken, 'yerinde üretim' ve korumacılık ön plana çıkıyor. Bu değişim uzakyol deniz taşımacılığına talebi aşağı çekiyor. En fazla etkilenen ise konteyner taşımacılığı.Armatörler, birleşme ve işbirliğine gidiyor. 425 konteyner gemisi hizmet dışı bırakıldı. Uzmanlar asıl etkinin ise 5 yıl sonra hissedileceğini söylüyor.

Türkiye Liman İşletmecileri Derneği (TÜRKLİM), Türk Limancılık Sektörü 2017 Raporu’nu yayımladı. 200 sayfalık raporda dünya denizcilik ve limancılık sektöründeki son gelişmeler ayrıntılı olarak ele alındı. Raporda en dikkat çeken konulardan biri yerinde üretimin ön plana çıktığı yeni ticaret politikalarının taşımacılık sektöründe dengeleri tamamen değiştirecek olması.

Yeni üretim modellerinin uzakyol deniz taşımacılığına talebi azaltacağını belirten uzmanlar, bu değişimin en fazla konteyner taşımacılığını olumsuz etkileyeceğini savunuyor. Asıl yoğun etkinin ise 5 yıl sonra hissedileceği vurgulanıyor. 

TÜRKLİM Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Kenan Selçuk, “Küreselleşme yerini lokalizasyon sürecine bıraktı. Yeni küreselleşme modelinin lojistik ve denizcilik sektörüne derin etkileri olacak. Global işletmelerin gelişmiş ülkelerdeki devasa merkezi yönetim binalarından dünyaya bakıp, Çin’de devasa üretim tesisleri kurup yine devasa küresel tedarik zincirleri kurgulaması gibi uygulamalar yakın zamanda tarih olacak. Yerel, esnek ve küçük üretim tesisleri çok daha kısa tasarlana tedarik zincirleri önem kazanacak. Müşteri odaklılık o kadar arttı ki, lokaldeki insanların bireysel ihtiyaçları revaçta. Küresel bazda değil, ülke bazında rekabet edebilmek, ülkede faaliyet gösteren müşterileri iyi analiz etmek, beklenti ve ihtiyaçlarına hızlı tepki verebilmek gibi unsurlar özellikle ülkelerdeki lokal lojistik yapılanmasının önemini artırdı” dedi.

Tüketim alışkanlıklarının değişmesi ve üretimin yeniden yerelleşme eğilimine girmesi sonucunda yakın gelecekte ülkelerdeki ithalat kalemlerinin azalması bekleniyor. Bu durumdan en çok konteyner taşımacılığı etkileneceği belirtiliyor. Konteyner taşımacılığında ortalama mesafelerin azalması, parsiyellerin küçülmesi ve rotalarda revizyona gidilmesi bekleniyor. Bu değişimin hissedilir etkilerinin 5 yıl içinde ortaya çıkması öngörülüyor. Gemi arzındaki fazlalıktan dolayı pazarın kısa vadede eski günlerine dönmesi beklenmiyor.

Raporda 2016 yılında konteyner gemi arzının sadece yüzde 1.3 oranında artmasına rağmen gemilerin büyüme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.
Konteyner hatlarının özellikle Uzak Doğu – Avrupa hattındaki pozisyonlarını satın almalar, şirket evlilikleri ve alyanslarla sağlamlaştırma gayreti içinde olduğu görülüyor. Alyansların temel amacı gemilerdeki konteyner yoğunluğunu arttırmak ve birim maliyetleri azaltmak. Haziran 2017 itibariyle üç büyük alyansın global konteyner kapasitesi 15.8 milyon TEU ile toplam kapasitenin yüzde 76’sını oluşturuyor. Alyanslar ağırlıklı olarak rekabetin yoğun olduğu Uzak Doğu Avrupa rotasında hayata geçiriliyor. Şirket evlilikleri ve satın almalarla rekabetin düzeyinin azaldığı, konteyner taşımacılığında devasa blokların ortaya çıktığı dile getiriliyor. 2000 yılında en büyük 4 konteyner operatörünün toplam içindeki payı yüzde 23’iken bugün yüzde 50’nin üzerinde. Uzakdoğu- Avrupa rotasında 2M’in payı yüzde 24, Ocean Alliance’nin yüzde 34 ve The Alliance’nin yüzde 32’dir ve toplamda alyansların bu rotadaki payı yüzde 90’a ulaştı. “Alyans gemileri” diye tabir edilebilecek, büyüklüğü 21 bin TEU’yu geçen mega gemilerle konteyner operatörleri maliyetlerini azaltırken, limanlarda yarattıkları yüksek piklerden dolayı taşıma zincirindeki diğer faaliyetlerde maliyetler arttığı ifade ediliyor.

Yüksek kapasiteli gemilerin daha az limana uğrak yapacak şekilde sefer programları planlanladığı ancak bu durum limanlarda pik seviyelerini daha da artırdığına dikkat çekiliyor. Liman sayısını azaltması, limanları alyanslara daha da bağımlı bir hale getiriyor. Akdeniz’de bu bağımlılığın seviyesinin yüzde 50’nin üzerinde olduğu ve bu durum taşımacılık sektörünü daha da kırılgan bir hale getirdiği vurgulanıyor. Diğer yandan konteyner operatörlerinin kendi işlettikleri liman yatırımlarını artırdıkları da gözleniyor.