Kurtuluş Savaşı Denizden Başladı...

Kültür / Tarih / Belgesel

Bandırma Vapuru’nu İstanbul’dan Samsun’a götüren ama gölgede kalan 25 kahraman denizci!

Tam bir asır önce İstanbul'dan Samsun'a giderek Kurtuluş ateşini yakan Mustafa Kemal Paşa ve Bandırma Vapuru'nda ona yoldaşlık eden 25 kahraman denizci! İşte isimleri gizli kalmış o kahramanlar...ve hikayesi.

Gemi 1878 yılında İskoçya'nın Paisley bölgesindeki MacIntyre şirketi tarafından Huston and Cardett tezgahlarında 21 sıra numarası ile 279 grostonluk yolcu ve yük vapuru olarak inşa edilmiştir. Geminin ilk sahibi Dussey and Robinson şirketi gemiyi "Torocaderto" adı altında 5 yıl çalıştırdı.

1883 yılında Yunanlı armatör Psicha geminin Londra'da olan kaydını Pire Limanına almış, 2 yıl sonra da geminin adını "Kymi" olarak değiştirmiştir. Psicha gemiyi 5 yıl kullanarak yine Yunanlı bir armatöre satmıştır.

1890 yılında "Psicha"dan satın alan armatör Andreadis başka bir Yunanlı armatör "Rama Derasimo İstanbul" şirketine satmış.

1894 yılında Pire Limanındaki kayıt o zamanki Deniz Yolları İşletmesi anlamına gelen "İdare-i Mahsusa"ya nakledilmiş ve adı "Kymi" den "Panderma" olarak değiştirilmiştir.

İdare-i Mahsusa'nın adı 1910 yılında "Osmanlı Seyrüsefain İdaresi"(Osmanlı Denizcilik İşletmesi) olunca geminin adı "Panderma" "Bandırma" olarak değiştirilerek posta vapuru haline getirilmiştir.

Bandırma Vapuru'nun, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde önemli yeri vardır. Mustafa Kemal Paşa 9. Ordu Genel Müfettişi vazifesiyle ve mahiyeti ile birlikte İstanbul'dan Samsun'a Bandırma Vapuru ile gitmiştir. Mustafa Kemal Paşa, Sultan Vahidettin buyruğuyla Osmanlı Ordusu'nun dağıtılması sürecini denetleme ve asayiş için görevlendirilmişti.

Yolculuk 15 Mayıs tarihinde Mustafa Kemal Paşa, Kaptan İsmail Hakkı Bey'i makamına çağırtarak yolculuk hakkında bilgi aldı ve ertesi gün öğle üzeri hareket edeceklerini bildirdi. Vapur sirkeci açıklarında İngilizler tarafından aramaya ve kontrole tabi tutuldu. Mustafa Kemal Paşa, Beşiktaş'tan motor ile Kızkulesi açıklarında vapura bindi. Vapur, 22 subay, 25 asker ve 8 yönetim personeliyle beraber 16 Mayıs 1919 tarihinde öğle üzeri Kaptan İsmail Hakkı (Durusu) idaresinde İstanbul'dan Samsun'a doğru yola çıktı.

İngiliz gemisi Bandırma Vapurunu izlemeye başladı ancak Karadeniz'e açıldıktan sonra fırtınalı havada takibi bıraktı ya da izlerini kaybetti. Mustafa Kemal Paşa kaptan İsmail Hakkı Bey'e karaya yakın bir rota izlemesini ve düşman saldırısı halinde gemiyi en yakın sahile oturtmasını emretti. Sert havada, dalgalı bir denizde yol alan gemi 17 Mayıs tarihinde gece saat 23.00 civarında İnebolu limanına girdi. Gemi, 18 Mayıs 1919 tarihinde öğle üzeri 12.00'de Sinop limanına yanaştı. Üsteğmen Hikmet Bey, sandal ile kıyıya çıktı, yolda olduklarını Samsun Tümen Komutanlığına telgraf ile bildirdi. Mustafa Kemal Paşa, Sinop Mutasarrıfının davetine cevap vererek teşekkür etti. Bandırma Vapuru, 19 Mayıs'ta Samsun'a vardı.

19 Mayıs 1919 tarihinde Atatürk ve Silah Arkadaşlarını Samsun'a getirdikten sonra yine posta hizmetlerine devam etmiştir.

Bandırma adını aldıktan sonra birkaç kez kaza geçirmiş, yük taşımacılığı yaptığı tarihlerde İngiliz yapımı E11 model denizaltına çarptığı, attığı torpido sonucu batmak üzere olduğu, daha sonra motorunun büyük bir arıza yaptığı elde edilen bilgilerde yer almaktadır.

1925 yılında gemi İlhami SÖKE isimli şahsa satılarak, aynı şahıs tarafından 4 ay içinde Haliç'te sökülmüştür.

İşte, Bandırma Vapuru’nu İstanbul’dan Samsun’a götüren ama şimdiye kadar meçhulde kalmış 25 kahraman… Kaptan İsmail Hakkı Bey’in haricindekiler sonraki senelerde ne yaptılar, İstiklâl Harbi’ne katılıp şehid yahut gazi mi oldular, nerelerde yaşadılar, ne zaman vefat ettiler, kimbilir…

Süvari                      : Kayserili İsmail Bey

İkinci kaptan             : Üsküdarlı Tahsin Bey

Kâtip                        : İsmail Bey

Güverte lostromosu   : Hasan Reis

Serdümen                 : Temel Şükrü Efendi

Serdümen                 : Basri Ali Efendi

Ambarcı                    : Ahmet Hasan Efendi

Ambarcı                    : Maksut Süleyman Efendi

Tayfa                        : Cemil Süleyman Efendi

Tayfa                        : Rahmi Hüseyin Efendi

Tayfa                        : Temel Mesut Efendi

Başmakinist              : Hacı Süleyman Bey

İkinci makinist          : Süleyman Bey

Vinççi                       : Osman Emin Efendi

Vinççi                       : Galip Ali Efendi

Ateşçi                       : Halil Yusuf Efendi

Ateşçi                       : Mansur Arif Efendi

Ateşçi                       : Bahri Mehmed Efendi

Kömürcü                   : Mehmed Hasan Efendi

Kömürcü                   : Mehmed Ali Efendi

Birinci kamarot          : Tevfik Muharrem Efendi

İkinci kamarot           : Mehmed İbrahim Efendi

Muavin kamarot         : Ahmet Muhtar Efendi

Kamarot yamağı         : Halit Mustafa Efendi

Aşçı                          : Hacı Hamdi Osman Efendi