Amerikalılar, navigasyon tuzağına düştü

DÜNYA Sıradan Amerikan yüksek okul öğrencilerinin okyanus gemilerinin rotalarını değiştirmeyi öğrenebildikleri koşullarda, ABD ulusal GPS navigasyon sisteminin yerine geçecek bir başka sistem aramak zorunda kalıyor. ABD, olası rakipler için hazırladığı kendi tuzağa düştü.

Bilmeyenler için izahat olsun diye, GPS (Global Positioning System), başta Pentagon tarafından ABD Silahlı Kuvvetler için geliştirilip gerçekleştirilen uydusal navigasyon sistemi. Sistem, Navstar yörüngesel uydu grubunu içeriyor. Bugün GPS, Dünya Koordinat Sisteminde gezegenimizin her çeşit hedefin bulunma yerini tespit etmek yeteneğinde.

Bundan tam bir ay önce bazı neşeli internet korsanları, şaka olsun diye mi, yoksa uyarıda bulunmak amacıyla mı gerçekte olmayan iki geminin koordinatlarını sivil seyrüsefer navigasyon sistemine aldı. Bundan önce, yaz döneminde Teksas üniversitesinden öğrenciler okyanus sınıfından modern yatın rotasını değiştirmeyi başarabildiler. Öğrenciler, diz bilgisayarında GPS uydularının sinyallerini taklit ederek, gerçek çağrıları bloke edip onları gemi sistemine teslim ettiler. Ne kaptan, ne de gemi sistemleri sahteciliğin farkına varmadılar.

Her şeye göre, böyle ?şakacılığın? daha ciddi örnekleri de yok değil, çünkü ABD Savunma Bakanlığının temsilcileri GPS?in değiştirilmesiyle ilgili gelişmelerden söz etmeye başladılar. Her halde onun askeri bileşeninden. ABD?nin tüm ilgili kuruluşlarında mevcut sistemler güvenliğinin nasıl güçlendirilmesi sorunu görüşülüyor. Şimdi navigatörün göstergelerine ABD Askeri Deniz Birliklerinin grupları da içinde, tam askeri gruplar bağlı oluyor.

GPS ve Navstar komplekslerinin sivil ve askeri olmak üzere iki segmenti olduğunu da gözden kaçırmamak gerek. Bu nedenle, GPS sisteminin vaktinden önce ölümünden söz edilmemeli. ?Arsenal Oteçestva? dergisinin baş yazarı Viktor Murahovskiy anatıyor.

Fikrime göre, sistem ortadan kaybolmayacak, çünkü Navstar sisteminin sivil segmentine şu anda büyük bir pyasa dayanıyor. Google Map ta içinde, birçok haritalama sistemini anımsatmak yerinde olur. Sözünü ettiğim yüzlerce milyar dolar hacminde olan bir pyasa. Tabii ki, böyle hacimler varken, herhangi iflastan söz edilmeyecek. Yani, sivil havacılık Navstar sistemine tek başına destekte bulunmak yeteneğinde, bu sistem sivil havacılık için son derece karlıdır.

GPS?in küresel tekel olmasına rağmen, değişik ülkeler ile devlet kuruluşları, kendi uydusal navigasyon sistemlerini meydana getiriyor. Halihazırda Rusya GLONASS navigasyon sistemi tam hacmiyle kurulmuş bulunuyor: 24 uydu, gezegenin tüm bölgelerini kapsamı altına almış bulunuyor, birkaç yörüngesel aygıt yedekte bulunuyor.

Avrupa?nın Galileo sistemine gelince, bu sistem ta baştan beri her şeyden önce sivil pyasa ihtiyaçlarına dayanıyordu. Askeri segmentte ise Amerikan Navstar?ın standartlarına uygun. Fakat Galileo tam hacmiyle henüz kurulmamıştır, AB üye ülkelerin yaşadıkları finansal zorluklar koşullarında perspektiflerinin nasıl olduğu şimdilik belli değil. Çinliler ve başlıca rakipleri Amerikalılar başta olmak üzere, Çin ?Beydou? uydusal sisteminden de çok söz ediliyor. Uzmanların verilerine göre, halihazırda ?Beydou? daha çok deneme ve deneyim çalışmaları aşamasında bulunuyor. Tam olarak devre ne zaman açılması belli değil.

Sıralanan tüm sistemlerden ticaret açısından söz edilirse, uzmanların fikrine göre, şu anda hiç biri Amerikan GPS-Navstar sistemiyle kıyaslanamasz. Durum şöyle: gerek RF, gerek Çin, gerekse AB olsun kendi uydu sistemlerine destek göstermezlerse, dünya pyasasında kullanmalarının büyük perspektifli olmalarını beklememeli. Fakat kendi tuzaklara düşmemek için şimdi onların Amerikan GPS deneyiminden ders alma olanakları var.