AB, gemi sökümünde Türkiye?ye fırsat kapısını açıyor

GÜNDEM Avrupa Komisyonu yeni hazırladığı taslak ile birlikte gemi sökümünde kullanılacak tesislerle ilgili düzenlemeleri ve sektördeki genel kuralları sıkılaştırmaya hazırlanıyor. Komisyonda tartışılan tasarıya göre, Avrupa Birliği ülkelerine ait gemilerin söküm faaliyetlerinde iş güvenliği arttırılırken işletmelere de çevresel önlemleri kapsayan bir dizi yeni düzenleme şart koşulacak. Her yıl çok sayıda geminin hurda metal temini için Güneydoğu Asya?nın gelgit avantajına sahip plajlarında geri dönüştürüldüğüne değinen uzmanlar, hiçbir çevresel çekince gütmeyen bu işletmelerde hem doğanın hem de işçilerin zarar görmesi nedeniyle bir denetim mekanizmasına işlerlik kazandırmanın şart olduğu konusunda birleştiler. Söz konusu tehlikeli maddelerden başlıcalarını; asbest, poliklorlu bifeniller (PCB), tributil kalay ve petrol çamuru olarak saptayan Avrupa Komisyonu, mevcut risklerin en aza indirgenmesi amacıyla Avrupa Birliği ülkelerine ait gemilerin yalnızca onaylı işletmelerde sökülmesine izin verileceğinin altını çizdiler. Bir yönetmelik şeklinde açıklanması beklenen yeni kurallar; survey, sertifikasyon ve yetkilendirme konularını tıpkı yeni inşadaki gibi geri dönüşüm sanayinde de hayata geçirmeyi amaçlıyor. Böylelikle Avrupa Birliği ülkelerinden herhangi birinin bayrağına sahip gemilerin inşasından ticari ömürlerinin sonlanmasına kadar tüm hizmet ömürleri boyunca kayıt altında ve çevreye duyarlı biçimde kalması amaçlanıyor. Düşünülen yeni sisteme göre; Avrupa Birliği ülkelerinin gemileri, gemide mevcut tehlikeli maddelerin bir envanterini hazırlamak zorunda kalacak ve bu bilgiler üzerinden hazırlanan bir envanter belgesi sahibi olacak. Gemi, geri dönüşüm tesisine teslim edilmeden önce bünyesinde bulunan zararlı maddelerden (yük artıkları, akaryakıt, vb dâhil) mümkün olan en yüksek oranda arındırılması sağlanacak. İşleyişte uyumun yakalanması maksadıyla, işletenlerin gemilerini geri dönüşüme göndermeden evvel ulusal makamlara bilgi vermesi ve Avrupa Birliği tarafından sertifikalandırılmış onaylı işletmelere yönlendirilmesi düşünülüyor. Envanter belgesi ile gemilerin, sertifikalandırma ile de işletmelerin kayıt altına alınmasıyla birlikte merkezi otorite illegal gemi sökümünden doğan çevre kirliliği ve iş kazalarını minimize etme imkânına kavuşmuş olacak.

Aliağa öne çıkıyor
Söz konusu düzenlemelerin hayata geçirilmesi sektörü nasıl etkileyebilir? Uzmanlara göre Asya genelinde gerçekleştirilen gemi söküm faaliyetlerinin Avrupa Komisyonu?nun istediği standartlara kavuşturulması ciddi yatırım gerektirebilir. Bu da kısa vadede gemi söküm işlerinde talebin farklı bölgelere kayması sonucunu doğurabilir. Son yıllarda bu alanda ciddi bir yükseliş gösteren Türkiye de mevcut durumdan yararlanabilecek ülkeler arasında gösteriliyor. Dünyada gemi sökümü konusunda akla gelen ilk yerler Çin, Hindistan, Bangladeş. Daha sonra ise Pakistan gibi bir alt seviyede gemi geri dönüşümü yapan ülkeler sıralanıyor. Ancak, dünya devleri arasına 5. olarak girmeyi başaran Türkiye, diğer 4 ülkeye göre tonaj olarak daha az geri dönüşüm sağlasa bile, çevre ve iş sağlığı alanında aldığı önlemlerdeki başarısı ile adından söz ettiriyor. Türkiye?nin gemi geri dönüşüm endüstrisi için gerekli yasal düzenlemeleri Çalışma Bakanlığı, Çevre Bakanlığı ve Denizcilik Müsteşarlığı?nın bir araya gelerek hazırladığı belirtilirken, Türkiye?deki yerel otoritelerin Gemi Geri Dönüşüm Sanayicileri Derneği?ne gemi sökülmeden önce gemilerdeki tehlikeli maddeleri temizleyebilecek/toplayabilecek tek yetkili kuruluş olarak izin vermesi de önemli bir avantaj olarak görülüyor. Başta ?HMS Invincible? olmak üzere İngiliz donanmasına ait savaş gemilerinin sökümünde Türkiye?nin tercih edilmesi de bu durumun bir göstergesi sayılabilir.