9 bin yıllık depolanmış balık

Kültür / Tarih / Belgesel Keşif, İsveç’teki Blekinge’de eskiden bir göl kenarında bulunan 9,200 yıllık bir yerleşimin kazıları sırasında yapıldı.

Keşfi yapan osteolog Adam Boethius “Geleneksel bir balık depolama yöntemi olan büyük ölçekli balık fermentasyonuna dair bulduğumuz 9,200 yıllık kanıtlar, İsveç’in bu bölgesinin o dönemde yerleşildiğini göstermekle birlikte, bölgenin büyük bir topluluğun bile yaşamasına elverişli olduğunu ortaya koyuyor.

Keşif ayrıca İskandinav toplumlarının 9,200 yıl önce sanılandan çok daha gelişmiş olduğunu gösteriyor. Orta Doğu’daki toplumlar çok daha erken bir dönemde yerleşik hayata geçip hayvancılık yapmaya başlamışken, kuzeydeki insanların hala göçebe bir hayat yaşadığı düşünülüyordu. Bu yüzden bu keşif önemli sayılıyor.



Fok balığı yardımıyla balık fermentasyonu yapımı. “Balıklar kafa ve iç organları hariç, misiraq (fok yağı) ile birlikte apuurtaq’lara (fok derisi depo çantası) konuluyordu. … Soldaki balık misiraq konulmuş ve şişmemiş bir balık Sağdaki ise etle dolu fakat içinde fok yağı yok ve şişmiş. Bunu yerseniz ölürsünüz.” (Çizim ve açıklamalar: Tuumasi Kudluk: Collection, A:46. Görsel: Avataq Cultural Institute)

Boethius “Bu bulgular İskandinav avcı toplayıcılarının çok daha erken bir tarihte yerleşik hayata geçtiğini, ve balık toplayıp işlemek için göl ve denizlerden faydalandığını gösteriyor. Global bir bakış açısından bakarsak, kuzey bölgelerindeki gelişimin, o dönemde Orta Doğu’dakiyle karşılıklı geliştiğini gösteriyor” diyor.

Boethius “Buna benzer bir keşif daha önce hiç yapılmamıştı. Bunun bir nedeni balık kemiklerinin çok daha kırılgan olması ve diğer hayvanların kemiklerine göre daha kolay kaybolması. Bu kazıda koşulların çok uygun olması kalıntıların iyi korunmasını sağlamış” diyor.

Fermentasyon süreci de karmaşık bir süreç. İnsanların tuza erişimi olmadığı ve kilden kaplar yapma becerileri olmadığı için, fok balığı yağı ve çam ağacı kabuğu gibi şeyler kullanarak balığı ekşitiyorlardı (ve asitleştiriyorlardı). Daha sonra bunu fok balığı ve yaban domuzu derisi içine sarıyor, ve çamurlu toprakla kaplı bir çukura gömüyorlardı. Bu tür fermentasyonancak soğuk iklimlerde yapılabiliyordu.